حق ارتفاق چیست

حق ارتفاق چیست؟

حقوق ارتفاقی به آن دسته از اختیارات قانونی گفته می شود که برای شخصی در ملک شخص دیگری در نظر گرفته شده است که معمولا به همان حق عبور و مرور محدود می شود. بنابراین به عبارت دیگر، می توان گفت حق ارتفاق حقی است که صاحب ملکی به اعتبار حقی که در ملک دیگری دارد میتواند از آن ملک استفاده کند. این حق شامل عناوینی نظیر حق عبور، حق مجری، حق شرب، حق شبکه و حق ناودان و … می شود.

مثلا اگر شما یک کشاورز باشید و برای آبیاری زمین خود ناگزیر شوید از زمین همسایه عبور کنید شما در زمین همسایه حق ارتفاق دارید در این مثال حق ارتفاق شما عبارت است از حق عبور؛ یعنی شما به موجب این حق می ‫توانید از زمین همسایه عبور کنید یا فرض کنید دو ساختمان در کنار هم هستند که راه عبور یکی از آن‌ها از محوطه‌ی حیاط ساختمان کناری است به عبارتی پله ‫های ساختمان در محوطه‌ ساختمان کناری باشد این هم مثالی از حق ارتفاق است. حق داشتن مجرای آب در ملک دیگری یا داشتن درب در ملک دیگری نیز از سایر مصادیق حق ارتفاق است.

نحوه ایجاد حق ارتفاق:

حق ارتفاق از سه طریق قراردادی، طبیعی و قانونی ایجاد می شود:

۱) قراردادی: یعنی اینکه مالکان دو ملک با هم توافق می‫ کنند که مثلا یکی از آن‌ها در ملک دیگری مجرای آب یا فاضلاب یا راه عبور داشته باشد و به موجب این توافق و قرارداد، حق ارتفاق برای ملک ایجاد می ‫شود. زمانی که شخص حق پیدا می‫ کند، این حق دائمی است یعنی تا زمانی که دو ملک وجود دارد این حق برقرار است. به بیان دیگر می توان گفت صاحبان املاک و اراضی مختلف این اختیار قانونی را دارند که هر گونه تصرفی را که می خواهند در ملک خود ایجاد کنند؛ بنابراین آنان میتوانند از طریق قراردادهای کتبی، حقوق خاصی را مثل حق ارتفاق به اشخاص دیگری انتقال دهند. در چنین مواردی زوال حق ارتفاق همزمان با فسخ قرارداد می باشد. بنابراین هر زمان و به هر دلیلی که قرارداد فسخ شود، دیگر هیچ حقی مبنی بر ارتفاق وجود ندارد.

۲) طبیعی: حق ارتفاقی است که به واسطه ی وضع طبیعی املاک که به آن ارتفاق طبیعی گویند ایجاد می شود، مثلا زمینی که در پایین قرار گرفته به حکم وضع طبیعی خود، مجرای فاضلاب و آب باران زمین بالاتر است.

۳) قانونی: از طریق قانون و حقی که قانون گذار برای افراد به رسمیت میشناسد، که به آن ارتفاق قانونی میگویند؛ مثلا در قانون برنامه ی عمرانی سوم کشور مصوب ۴۶ پیشبینی شده است که دولت در مورد زمینه ایی که در مسیر راه و خطوط مواصلاتی و برق و مجاری آب و لوله های گاز و نفت قرار میگیرد، حق ارتفاق خواهد داشت.

همچنین مواردی که حق ارتفاق بر اساس حکم قانونی ایجاد می شود نیز از مصادیق حق ارتفاق قانونی است. زمانی که این حکم از طریق مراجع قضایی صادر می گردد، دیگر صاحب ملک اختیار ممانعت بدون دلیل نخواهد داشت.