قرار نظارت قضایی چیست؟
قرارهای نظارت قضایی یکی از قرارهای مقدماتی یا تصمیماتی هستند که مراجع قضایی در پروندههای کیفری میگیرند تا در عین حال که آزادی متهم را سلب نمیکنند، بتوانند به وسیله آن، وی را در اختیار داشته باشند.
بر اساس اصل برائت، تا قبل از اثبات گناهکاری و صدور حکم قطعی محکومیت، نمیتوان آزادی هیچ شهروندی را سلب یا محدود کرد. تا زمانی که پرونده در دادسرا و در مرحله تحقیقات مقدماتی قرار دارد، امکان مجازات متهم وجود ندارد. زیرا هنوز گناهکاری او به اثبات نرسیده است.
از سوی دیگر اگر متهم تحت نظارت نباشد، هر لحظه ممکن است از دسترس مراجع قضایی خارج شود و موجبات تضییع حقوق جامعه یا شاکی خصوصی را فراهم آورد. از این رو قانونگذار برای رعایت همزمان حقوق جامعه، شاکی و متهم دو راهکار پیشبینی کرده است تا در صورت اثبات بزهکاری متهم و صدور حکم قطعی محکومیت وی، اجرای حکم معطل نشود: نخست، صدور قرار تأمین کیفری مانند وجه التزام، وثیقه، کفالت و… و دیگر، صدور قرار نظارت قضایی.
به گزارش کانال کارشناسان رسمی دادگستری، قرار نظارت قضایی در ماده ۲۴۷ قانون آیین دادرسی کیفری پیشبینی شده است. مقامات قضایی دادسرا مانند بازپرس و دادیار یا قاضی دادگاه میتوانند در کنار صدور قرار تأمین کیفری، قرار نظارت قضایی را نیز متناسب با جرم ارتکابی برای مدت معین صادر کنند. در واقع، قرارهای نظارت قضایی برای تکمیل قرارهای تأمین صادر میشود و تضمین بیشتری را برای در دسترس بودن متهم فراهم میآورد. بنابراین در کنار قرارهای تأمین کیفری، مقام قضایی میتواند اقدام به صدور قرار نظارت قضایی کند.
البته در جرایم کماهمیت اگر متهم تضمینهای لازم را برای جبران خسارات وارده ارائه کرده باشد، مقام قضایی میتواند صرفاً قرار نظارت قضایی صادر کند.
منظور از جرایم کماهمیت، جرایمی است که مجازات آن حبس تا ۶ ماه، جزای نقدیِ تا دو میلیون تومان و شلاق تا 30 ضربه باشد.
مقام قضایی میتواند یک یا چند مورد از دستورهای زیر را در قالب قرار نظارت قضایی در خصوص متهم صادر کند: متهم را ملزم کند که خود را به صورت نوبهای به مراکز یا نهادهای تعیینشده معرفی کند؛ متهم را از رانندگی با وسیله نقلیه منع کند؛ متهم را از اشتغال به فعالیتهایی که با جرم ارتکابی مرتبط است، منع کند؛ متهم را از نگهداری سلاح دارای مجوز منع کند. در این صورت سلاح و پروانه مربوط را از او تحویل میگیرند و به یکی از محلهای مجاز نگهداری سلاح تحویل میدهند. همچنین متهم را از خروج از کشور منع کند. مدت ممنوعالخروج بودن متهم ۶ ماه است و در صورت لزوم قابل تمدید است.
فرض کنید شخصی که مدیرعامل یک شرکت خصوصی است، مرتکب جرم کلاهبرداری شده و بازپرس پس از انجام تحقیقات لازم، برای وی قرار وثیقه صادر کرده است. حال بازپرس میتواند با صدور قرار نظارت قضایی، او را ممنوعالخروج کند.
آیا میتوان به قرار نظارت قضایی اعتراض کرد؟ پاسخ مثبت است؛ چه قرار تأمین کیفری و چه قرار نظارت قضایی، باید بهطور مستدل صادر شود و مقام قضایی صادرکننده قرار باید در متن قرار توضیح دهد که به چه علت آن را صادر کرده است. برای مثال اگر میخواهد متهم را ممنوعالخروج کند، باید ذکر کند که چرا این قرار را صادر کرده است. اگر در پروندهای برای شما قرار نظارت قضایی صادر شده باشد، میتوانید ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ این قرار به آن اعتراض کنید. بازپرس یا دادیار صادرکننده قرار مکلف است در صورت وصول اعتراض، پرونده را برای رسیدگی به اعتراض، به دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل جرم را دارد، ارسال کند.حمایت
از سوی دیگر اگر متهم تحت نظارت نباشد، هر لحظه ممکن است از دسترس مراجع قضایی خارج شود و موجبات تضییع حقوق جامعه یا شاکی خصوصی را فراهم آورد. از این رو قانونگذار برای رعایت همزمان حقوق جامعه، شاکی و متهم دو راهکار پیشبینی کرده است تا در صورت اثبات بزهکاری متهم و صدور حکم قطعی محکومیت وی، اجرای حکم معطل نشود: نخست، صدور قرار تأمین کیفری مانند وجه التزام، وثیقه، کفالت و… و دیگر، صدور قرار نظارت قضایی.
به گزارش کانال کارشناسان رسمی دادگستری، قرار نظارت قضایی در ماده ۲۴۷ قانون آیین دادرسی کیفری پیشبینی شده است. مقامات قضایی دادسرا مانند بازپرس و دادیار یا قاضی دادگاه میتوانند در کنار صدور قرار تأمین کیفری، قرار نظارت قضایی را نیز متناسب با جرم ارتکابی برای مدت معین صادر کنند. در واقع، قرارهای نظارت قضایی برای تکمیل قرارهای تأمین صادر میشود و تضمین بیشتری را برای در دسترس بودن متهم فراهم میآورد. بنابراین در کنار قرارهای تأمین کیفری، مقام قضایی میتواند اقدام به صدور قرار نظارت قضایی کند.
البته در جرایم کماهمیت اگر متهم تضمینهای لازم را برای جبران خسارات وارده ارائه کرده باشد، مقام قضایی میتواند صرفاً قرار نظارت قضایی صادر کند.
منظور از جرایم کماهمیت، جرایمی است که مجازات آن حبس تا ۶ ماه، جزای نقدیِ تا دو میلیون تومان و شلاق تا 30 ضربه باشد.
مقام قضایی میتواند یک یا چند مورد از دستورهای زیر را در قالب قرار نظارت قضایی در خصوص متهم صادر کند: متهم را ملزم کند که خود را به صورت نوبهای به مراکز یا نهادهای تعیینشده معرفی کند؛ متهم را از رانندگی با وسیله نقلیه منع کند؛ متهم را از اشتغال به فعالیتهایی که با جرم ارتکابی مرتبط است، منع کند؛ متهم را از نگهداری سلاح دارای مجوز منع کند. در این صورت سلاح و پروانه مربوط را از او تحویل میگیرند و به یکی از محلهای مجاز نگهداری سلاح تحویل میدهند. همچنین متهم را از خروج از کشور منع کند. مدت ممنوعالخروج بودن متهم ۶ ماه است و در صورت لزوم قابل تمدید است.
فرض کنید شخصی که مدیرعامل یک شرکت خصوصی است، مرتکب جرم کلاهبرداری شده و بازپرس پس از انجام تحقیقات لازم، برای وی قرار وثیقه صادر کرده است. حال بازپرس میتواند با صدور قرار نظارت قضایی، او را ممنوعالخروج کند.
آیا میتوان به قرار نظارت قضایی اعتراض کرد؟ پاسخ مثبت است؛ چه قرار تأمین کیفری و چه قرار نظارت قضایی، باید بهطور مستدل صادر شود و مقام قضایی صادرکننده قرار باید در متن قرار توضیح دهد که به چه علت آن را صادر کرده است. برای مثال اگر میخواهد متهم را ممنوعالخروج کند، باید ذکر کند که چرا این قرار را صادر کرده است. اگر در پروندهای برای شما قرار نظارت قضایی صادر شده باشد، میتوانید ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ این قرار به آن اعتراض کنید. بازپرس یا دادیار صادرکننده قرار مکلف است در صورت وصول اعتراض، پرونده را برای رسیدگی به اعتراض، به دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل جرم را دارد، ارسال کند.حمایت
Leave a Reply