قوانين مربوط به زنان، خانواده و كودكان طي سه دهه انقلاب در مجلس شوراي اسلامي
|
فهرست مطالب
قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و توجه به حقوق زنان و خانواده. 3
دوره دوم مجلس شوراي اسلامي… 10
دوره سوم مجلس شوراي اسلامي… 14
دوره چهارم مجلس شوراي اسلامي… 19
دوره پنجم مجلس شوراي اسلامي… 23
دوره ششم مجلس شوراي اسلامي… 27
دوره هفتم مجلس شوراي اسلامي… 30
مقدمه
در سه دهه بعد از پيروزي انقلاب اسلامي، ايران شاهد تحولات بيشماري از لحاظ اجتماعي، سياسي، اقتصادي و … بودهاست. خانواده و حقوق خانواده نيز در مسير اين تغيير و تحولها قرار گرفته است. در حقوق خانواده بيشترين توجه به حقوق زنان و كودكان است. از اينرو اين دگرگونيها، نهتنها آداب و رسوم خوب گذشته را حفظ كرده است، بلكه از پيرايههاي آن كاسته و بهتدريج آثار مثبتي نيز در جامعه بر جاي گذاشته است. اهميت به حقوق خانواده تا حد زيادي ناشي از اهميت و ارزش گذاشتن به مقام والاي خانواده و نقش مادري است كه در قانون اساسي به آن تأكيد شدهاست.
در طي سي سال گذشته هفت دوره قانونگذاري را پشت سر گذاشته و اكنون در دوره هشتم بهسر ميبريم. بررسي قانونگذاري از سال 1359 تا پايان دوره هفتم سال 1387 بيانگر تلاش قوه مقننه در طراحي و تدوين قوانيني مناسب با شرايط روز در كشور بوده است.
مشاركت زنان در احراز سمت نمايندگي مجلس شوراي اسلامي هم قابل توجه است و هم نشاندهنده فراهم بودن زمينه فعاليت براي زنان در عرصه قانونگذاري ميباشد.
مقايسه آمار شركتكنندگان زن در دورههاي اول تا هفتم مجلس شوراي اسلامي آشكار ميكند كه تعداد زنان داوطلب از 90 نفر واجد صلاحيت براي نامزد شدن مجلس در دوره اول به 827 نفر واجد صلاحيت براي مرحله هفتم رسيد.يعني تعداد كانديداهاي انتخابات مجلس حدود 10 برابر شده است. اما تعداد زنان منتخب در مجلس شوراي اسلامي از 4 نفر در دوره اول به 13 نفر در دوره هفتم رسيده است. دورههاي اول تا چهارم، بيشتر كانديداها از تهران بودند، اما از آن دوره به بعد، بهجز تهران، از شهرهاي ديگر نيز زناني داوطلب نمايندگي بودند.
حضور زنان در مجلس، در وضع و تصويب قوانين مربوط به زنان، خانواده و كودكان تأثير بسزايي داشته است كه اين تأثير گاه مستقيم يعني در قالب ارائه طرح از سوي زنان نماينده بهصورت انفرادي يا جمعي بوده است و گاه غيرمستقيم يعني حمايت از طرحها و لوايح مربوط به زنان، خانواده و كودكان در كميسيونهاي مختلف مجلس روي داده است.
مجموعه حاضر ضمن معرفي هر دوره قانونگذاري بهصورت مختصر و كوتاه، بهمنظور تسهيل در اطلاعرساني با ارائه جداولي با عناوين قانون و تاريخ تصويب و تأييد آن همراه است.
درضمن در هر دوره چهار قانون بودجهاي به تصويب رسيده است (يعني در هر سال يك قانون بودجه) كه در قوانين بودجهاي نيز بخشهايي مربوط به زنان و خانواده لحاظ شده است، بهعلت حجم زياد بودجههاي ساليانه آوردن آنها در اين گزارش مقدور نبوده است و همچنين قوانين مربوط به برنامههاي توسعهاي كشور كه تاكنون چهار برنامه را پشت سر گذاشتهايم، در برنامههاي توسعه نيز موادي مربوط به زنان و خانواده مورد بررسي قرار گرفتهاند.
قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و توجه به حقوق زنان و خانواده
توجه خاص به حقوق زنان و فراهم نمودن امكانات لازم براي توانمندسازي آنان و مشاركت در فعاليتهاي علمي، فرهنگي، اجتماعي و تساوي آنان با مردان در برابر قوانين با رعايت موازين اسلامي در اصول مختلف قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران به صراحت بيان شده است، كه اين اصول عبارتاند از:
- اصل سوم بند«14» ـدولت جمهوري اسلامي ايران موظف است براي نيل به اهداف مذكور در اصل دوم، همه امكانات خود را براي امور زير بهكار برد:
بند «14» ـ تأمين حقوق همهجانبه افراد از زن و مرد و ايجاد امنيت قضايي عادلانه براي همه و تساوي عموم در برابر قانون.
- اصل دهمـاز آنجا كه خانواده واحد بنيادي جامعه اسلامي است، همه قوانين و مقررات و برنامهريزيهاي مربوط بايد در جهت آسان كردن تشكيل خانواده، پاسداري از قداست آن و استواري روابط خانوادگي برپايه حقوق و اخلاق اسلامي باشد.
- اصل دوازدهم ـدين رسمي ايران، اسلام و مذهب جعفري اثنيعشري است و اين اصل اليالابد غير قابل تغيير است و مذاهب ديگر اسلامي اعم از حنفي، شافعي، مالكي، حنبلي و زيدي داراي احترام كامل ميباشند و پيروان اين مذاهب در انجام مراسم مذهبي، طبق فقه خودشان آزادند و در تعليم و تربيت ديني و احوال شخصيه (ازدواج، طلاق، ارث و وصيت) و دعاوي مربوط به آن در دادگاهها رسميت دارند و در هر منطقهاي كه پيروان هريك از اين مذاهب اكثريت داشته باشند، مقررات محلي در حدود اختيارات شوراها برطبق آن مذهب خواهد بود، با حفظ حقوق پيروان ساير مذاهب.
- اصل بيستم ـهمه افراد ملت اعم از زن و مرد يكسان در حمايت قانون قرار دارند و از همه حقوق انساني، سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي با رعايت موازين اسلام برخوردارند.
- اصل بيستويكم ـدولت موظف است حقوق زن را در تمام جهات با رعايت موازين اسلامي تضمين نمايد و امور زير را انجام دهد:
- ايجاد زمينههاي مساعد براي رشد شخصيت زن و احياي حقوق مادي و معنوي او.
- حمايت مادران، بالخصوص در دوران بارداري و حضانت فرزند و حمايت از كودكان بيسرپرست.
- ايجاد دادگاه صالح براي حفظ كيان و بقاي خانواده.
- ايجاد بيمه خاص بيوگان و زنان سالخورده و بيسرپرست.
- اعطاي قيمومت فرزندان به مادران شايسته در جهت غبطه آنها درصورت نبودن ولي شرعي.
- اصل سيويكم ـداشتن مسكن متناسب با نياز، حق هر فرد و خانواده ايراني است. دولت موظف است با رعايت اولويت براي آنها كه نيازمندترند بهخصوص روستانشينان و كارگران زمينه اجراي اين اصل را فراهم كند.
- اصل چهلوسوم بند«1» ـبراي تأمين استقلال اقتصادي جامعه و ريشهكن كردن فقر و محروميت و برآوردن نيازهاي انسان در جريان رشد، با حفظ آزادگي او، اقتصاد جمهوري اسلامي ايران براساس ضوابط زير استوار ميشود:
- تأمين نيازهاي اساسي، مسكن، خوراك، پوشاك، بهداشت، درمان، آموزش و پرورش و امكانات لازم براي تشكيل خانواده براي همه.
- اصل يكصدوچهلودوم ـدارايي رهبر، رئيسجمهور، معاونان رئيسجمهور، وزيران و همسر و فرزندان آنان قبل و بعد از خدمت، توسط رئيس قوه قضائيه رسيدگي ميشود كه برخلاف حق، افزايش نيافته باشد.
دوره اول مجلس شوراي اسلامي
اولين انتخابات مجلس شوراي اسلامي سال 1359-1363 است كه چهار نماينده زن حضور داشتند كه اين تعداد نسبت به كل نمايندگان مجلس، 1/6 درصد و بالاترين سطح تحصيلات فوق ليسانس و پايينترين آن ابتدايي بود. در دوره اول مجلس كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي شروع شد شرايط جامعه بهدليل مسائل و مشكلات خاص اين دوره از ويژگي خاصي برخوردار بود. اين مسائل عبارت بودند از:
– تغيير سيستم حكومتي و تشكيل جمهوري اسلامي،
– فشار سياستهاي بيگانگان،
– تحريم اقتصادي،
– جنگ تحميلي.
مجموعه اين مشكلات سبب شد كه نمايندگان اين دوره از مجلس نگاه حمايتي نسبت به وضع قوانين داشته باشند.قانونگذار بيشتر به مسائلي مانند خانواده شهدا، مجروحين، مفقودين، اسرا و همچنين براي پيشگيري از حوادث خطير نمايندگي، قانون برقراري حقوق وظيفه و مستمري نمايندگان، برقراري حقوق و دستمزد براي نيروهاي مسلح، توجه به مشكلات پيش آمده براي زنان و كودكان پرداخته است كه بخش عظيمي از اين نگاه لازمه جامعه و اين دوره از قانونگذاري بود.
در اين دوره 18 قانون (جدول 1) در مورد زنان، خانواده و كودكان به تصويب رسيد. مانند:
– قانون خدمت يكماهه پزشكان و وابستگان حرفه پزشكي و پيراپزشكي(تبصره «3» معافيت زنان متأهل پزشك و پيراپزشك از حرف وابسته از خدمت در مناطق جنگي).
– قانون واگذاري حق حضانت فرزندان صغير يا محجور به مادران آنها(حضانت فرزندان صغير يا محجوري که پدرانشان به مقام والاي شهادت رسيده يا فوت شده باشند با مادران آنها خواهد بود و هزينه متعارف زندگي اين فرزندان که از اموال موروثي خودشان يا از طريق بودجه دولت يا يکي از نهادهاي انقلابي پرداخت ميشود).
– قانون اصلاح موادي از قانون مدني (تابعيت، نكاح قبل از بلوغ،اجازه ازدواج،عيوب فسخ نكاح،طلاق،سن بلوغ و …).
– قانون تأمين زنان و كودكان بيسرپرست.
اين قانون دولت را مکلف كرده است که نسبت به تضمين بيمه و رفاه زنان و کودکان بيسرپرست موضوع بند «4» اصل 21 قانون اساسي اقدام نمايد.
– قانون راجع به خدمت نيمهوقت بانوان.
وزارتخانهها و مؤسسات مشمول قانون استخدام کشوري و شرکتهاي دولتي و مؤسساتي که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است، ميتوانند درصورت تقاضاي بانوان کارمند رسمي و ثابت خود و موافقت بالاترين مقام مسئول خدمت آنها را نيمهوقت تعيين كنند.
– قانون پرداخت كمك هزينه مسكن و كمك هزينه تحصيلي به فرزندان مأموران ثابت نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران وزارتخانهها،مؤسسات و شركتهاي دولتي در خارج از كشور.
در اين قانون به دولت اجازه داده شده که با توجه به گراني مسکن و مقتضيات تحصيلي محل مأموريت پرسنل (نامبرده شده در اين قانون)در مدت مأموريتشان نسبت به پرداخت کمک هزينه مسکن و هزينه تحصيل فرزندان کارکنان خود اقدام نمايند.
ـ قانون مجازات اسلامي ماده (102) جرائم ضدعفت و اخلاق عمومي.
پس از انقلاب اسلامي، ضرورت پيادهسازي احكام اسلامي به مرور احساس شد، لذا نخست موضوع قانون حجاب مطرح شد. قانون مجازات اسلامي با تبصره ماده (638) به حجاب رسميت قانوني بخشيد.
بهموجب ماده (102) قانون مجازات اسلامي هرکس علناً در انظار و اماکن عمومي و معابر تظاهر بهعمل حرامي نمايد، علاوهبر کيفر عمل تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم ميگردد و درصورتي که مرتکب عملي شود که نفس عمل داراي کيفر نميباشد، ولي عفت عمومي راجريحهدار نمايد، فقط تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم ميگردد.
تبصره ـ زناني که بدون حجاب شرعي در معابر و انظار عمومي ظاهر شوند، به تعزير تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهند شد.
جدول 1. مجلس اول
رديف | عنوان قانون | تاريخ تصويب
مجلس |
تاريخ تأييد
شوراي نگهبان |
1 | قانون اصلاح خدمت خارج از مركز پزشكان و دندانپزشكان و داروسازان(تبصره ماده (6) خدمت خارج از مركز زنان به مدت3سال ميباشد) | 4/3/1360 | 20/3/1360 |
2 | قانون خدمت يكماهه پزشكان و وابستگان حرفه پزشكي و پيراپزشكي(تبصره «3» زنان متأهل پزشك و پيراپزشك و حرف وابسته از انجام خدمات مزبور معاف ميباشند) | 24/8/1360 | 24/8/1360 |
3 | قانون برقراري حقوق وظيفه و مستمري نمايندگان مجلس و عائله تحت تكفل آنان در مقابل حوادث و سوانح ناشي از مسئوليتهاي خطير نمايندگي | 2/9/1360 | 23/9/1360 |
4 | قانون واگذاري حق حضانت فرزندان صغير يا محجور به مادران آنها | 8/10/1360 | 22/10/1360 |
5 | تفسير قانوني مجلس شوراي اسلامي راجع به قانون خدمت نيروي انساني، درماني و بهداشتي مصوب 14/9/1358 و قانون اصلاح خدمت خارج از مركز پزشكان و دندانپزشكان و داروسازان مصوب 4/3/1360(در مورد مشمولان اناث كه در زمان تصويب قانون شوهر نداشتهاند) | 24/1/1361 | 7/2/1361 |
6 | قانون اصلاح بند«ث» ماده (3) قانون برقراري حقوق وظيفه و مستمري نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و عائله تحت تكفل آنان در مقابل حوادث و سوانح ناشي از مسئوليتهاي خطير زندگي | 27/3/1361 | 27/3/1361 |
7 | قانون راجع به فارغالتحصيلان رشته پزشكي براي ورود به دوره تخصصي قبل از انجام خدمت سربازي و خدمات قانوني ديگر(در مورد تعدادي از بانوان فارغالتحصيل پزشكي براي طي دوره رشته زنان و مامايي) | 2/6/1361 | 2/6/1361 |
8 | قانون برقراري حقوق وظيفه و مستمري براي محافظين و رانندگاني كه به درجه رفيع شهادت نايل ميشوند يا در راه انجام وظيفه فوت يا معلول ميشوند
(تبصره «1» عائله تحت تكفل آنها) |
2/8/1361 | 2/8/1361 |
9 | قانون اصلاح موادي از قانون مدني (تابعيت، نكاح قبل از بلوغ، نكاح دختري كه هنوز شوهر نكرده،عيوب فسخ نكاح و …) | 8/10/1361 | 4/11/1361 |
10 | قانون معافيت يك نفر از فرزندان خانواده شهدا از خدمت نظام وظيفه | 25/11/1361 | 27/11/1361 |
11 | قانون برقراري حقوق وظيفه از كارافتادگي و وظيفه عائله تحت تكفل جانبازان و شهداي انقلاب اسلامي ايران و جنگ تحميلي و پرداخت حقوق و مزاياي مجروحين جنگ تحميلي و انقلاب اسلامي | 25/11/1361 | 2/12/1361 |
12 | قانون اصلاح فصل سوم قانون گذرنامه مصوب 19 اسفندماه 1351 («تبصره«1»، «2» و «3» ماده (10)»همسران مشمولين و فرزندان كمتر از 18 سال) | 31/3/1362 | 5/4/1362 |
13 | قانون مجازات اسلامي | 18/5/1362 | 10/6/1362 |
14 | قانون راجع به حذف آخر تبصره «33» قانون بودجه سال 1362(كمك براي خانوادههايي كه زن و شوهر كارمند دولت باشند) | 10/7/1362 | 10/7/1362 |
15 | قانون تأمين زنان و كودكان بيسرپرست | 1/8/1362 | 17/8/1362 |
16 | قانون راجع به خدمت نيمهوقت بانوان | 10/9/1362 | 17/9/1362 |
17 | قانون پرداخت كمك هزينه مسكن و كمك هزينه تحصيلي به فرزندان مأموران ثابت نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران وزارتخانهها،مؤسسات و شركتهاي دولتي در خارج از كشور | 18/2/1363 | 14/3/1363 |
18 | قانون الحاق سه تبصره به قانون راجع به معافيت آن عده از معلولين انقلاب اسلامي كه قادر به انجام كار ميباشند. همچنين افراد خانواده شهدا و معلولين از شرط بند«ج» ماده (14) قانون استخدام كشوري مصوب 16/6/1361 مجلس شوراي اسلامي | 1/3/1363 | 14/3/1363 |
مأخذ: مجموعه قوانين اولين دوره مجلس شوراي اسلامي، 7 خرداد 1359 تا 6 خرداد 1363.
تنظيم:اداره تنقيح قوانين،چاپخانه مجلس شوراي اسلامي.
دوره دوم مجلس شوراي اسلامي
دومين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي (1363-1367) در اين دوره نيز چهار نماينده زن به مجلس راه يافتند كه اين تعداد نيز مانند دوره اول مجلس نسبت به كل نمايندگان مجلس، 1/6 درصد بوده و بالاترين سطح تحصيلات فوق ليسانس و پايينترين آن ابتدايي بود. دوره دوم مجلس نيز در طول جنگ تحميلي و دفاع مقدس قرار داشت.اين دوره زماني کار خود را آغاز كرد و در شرايطي به پايان رسانيد که توطئههاي شيطاني ابرقدرتها و وابستگانشان در ابعاد مختلف ادامه داشت و به حق نمايندگان اين دوره بهخوبي توانستند براي حاکميت قوانين اسلامي تلاش نمايند و رسالت مکتبي را سرلوحه اهداف خود قرار دهند و به اين فرموده امام (ره) که «مسئوليتهايي که چنين مجلسي دارد بسيار بزرگ است» در حد توان جامه عمل بپوشانند. در اين دوره علاوهبر قوانين حمايتي، قوانين ديگري نيز به تصويب رسيد. در اين دوره 24 قانون (جدول 2) در مورد زنان و خانواده و كودكان به تصويب رسيد. مانند:
– قانون اصلاح ماده (1205) قانون مدني(يافتن راه حل براي پرداخت نفقه زن كه در اين قانون اجازه داده شد تا از اموال شوهر غايب يا مستنكف برداشت شود يا امكان قرض گرفتن فراهم شد).
– قانون اعزام دانشجو به خارج از كشور(اين طرح با هدف تأمين نيروي انساني متعهد و متخصص براي كشور، تصويب شد، اما بهدليل تبصره «1» از ماده (3) كه موجب محدوديت براي دختران مجرد بود با اعتراض برخي از گروههاي جامعه مواجه شد).
– قانون نحوه اجراي قانون مربوط به خدمت نيمهوقت بانوان مصوب دهم آذرماه 1362.
نحوه اجراي اين قانون در 17 ماده و يک تبصره بيان شده است.
– قانونحقحضانت فرزندان صغير يامحجوربهمادرانآنها(در مورد حضانت فرزندان شهدا).
تبصره «2» اين قانون بيان ميدارد که ازدواج مادراني که در ماده واحده ذکر شده است، مانع حق حضانت آنها نميگردد.
– قانون اعطاي مرخصي بدون حقوق مستخدمين رسمي يا ثابت كه همسر آنان به مأموريت ثابت خارج از كشور اعزام ميشوند.
مستخدمين مشمول اين قانون ميتوانند بدون رعايت محدوديت زماني تا پايان مدت مأموريت مذکور از مرخصي بدون حقوق استفاده نمايند که موافقت با اين مرخصي پس از اعلام دستگاه اعزامکننده مأمور و تعيين مدت مأموريت مستخدم بهعمل خواهد آمد. مرخصي بدون حقوق اين قانون حداکثر از شش سال تجاوز نخواهد کرد.
– قانون معافيت يك نفر از فرزندان خانوادههاي شهدا، معلولين، اسرا، مفقودالاثرها از خدمت وظيفه عمومي.
– قانون مربوط به حق حضانت، بهموجب اين قانون چنانچه به حکم دادگاه مدني خاص يا قائم مقام آن دادگاه حضانت طفل بهعهده کسي قرار گيرد و پدر و مادر يا شخص ديگري مانع اجراي حکم شود يا از استرداد طفل امتناع ورزد، دادگاه صادرکننده حکم، وي را الزام به عدم ممانعت يا استرداد طفل مينمايد و درصورت مخالفت به حبس تا اجراي حکم محکوم خواهد شد.
–قانون نحوه رسيدگي به تخلفات و مجازات فروشندگان لباسهايي که استفاده از آنها در ملأ عام خلاف شرع است يا عفت عمومي را جريحهدار ميکند.
–قانون محكوميت كساني كه وضع پوشش لباس و آرايش آنان در انظار عمومي، خلاف شرع و موجب ترويج فساد و يا هتك عفت محسوب ميشود به تذكر، توبيخ، تهديد، تعطيل محل كسب،لغو پروانه و 10 الي 20 ضربه شلاق و جريمه نقدي ميشود.
– قانون الزام تزريق واكسن ضد كزاز براي بانوان قبل از ازدواج، اين قانون با الزاماتي كه مقرر كرد از نظر حمايت از سلامت مادران و نوزادان داراي اهميت است و از نظر ممانعت از مرگومير مادران و نوزادان قابل توجه ميباشد.
جدول 2. مجلس دوم
رديف | عنوان قانون | تاريخ تصويب
مجلس |
تاريخ تأييد
شوراي نگهبان |
1 | قانون اصلاح ماده (1205) قانون مدني(نفقه) | 6/5/1363 | 9/5/1363 |
2 | قانون نحوه اجراي اصل 49 قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران (ماده (6) اموال اشخاص حقيقي و حقوقي و خانواده تحت تكفل آنها) | 17/5/1363 | |
3 | قانون خدمت وظيفه عمومي(آموزش نظامي اتباع اناث- كمك به خانواده مشمولين و…) | 29/7/1363 | 8/8/1363 |
4 | قانون خدمت يكماهه پزشكان و وابستگان حرفه پزشكي و پيراپزشكي(زنان متأهل پزشك و پيراپزشك از انجام خدمات مزبور در اين قانون معاف ميباشند) | 22/8/1363 | 22/8/1363 |
5 | قانون اصلاح لايحه قانون راجع به تأمين معلولين و افراد خانواده آنها و همچنين افراد خانواده شهداي انقلاب اسلامي مصوب 25/12/1358 | 22/8/1363 | 29/8/1363 |
6 | قانون اصلاح تبصره «2» ماده واحده قانون اجازه پرداخت وظيفه و مستمري وراث كارمندان مصوب28آذر1328و برقراري حقوق وظيفه در مورد فرزندان و نوادگان اناث | 2/10/1363 | 15/10/1363 |
7 | قانون اصلاح قانون ثبت احوال مصوب 1355 (ولادت، ازدواج، طلاق، رجوع و …) | 18/10/1363 | 24/10/1363 |
8 | قانون نحوه اجراي قانون مربوط به خدمت نيمهوقت بانوان مصوب دهم آذرماه 1362 | 18/1/1364 | 21/1/1364 |
9 | قانون اعزام دانشجو به خارج از كشور(زنان ليسانس و بالاتر) | 25/1/1364 | 5/2/1364 |
10 | قانونحقحضانت فرزندان صغير يامحجوربهمادرانآنها | 6/5/1364 | 13/5/1364 |
11 | قانون تشكيل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي(رشتههاي تخصصي زنان و مامايي) | 9/7/1364 | 24/7/1364 |
12 | قانون اصلاح ماده (45) قانون خدمت وظيفه عمومي مصوب 29/7/1363 مجلس شوراي اسلامي(معافيت يكي از فرزندان خانواده با شرايط موجود در قانون) | 14/9/1364 | 14/9/1364 |
13 | قانون الزام دولت جهت استخدام ده درصد از پرسنل مورد نياز خود از بين جانبازان انقلاب اسلامي و بستگان شهدا(فرزندان شاهد،اسرا، مفقودين و جانبازان) | 3/11/1364 | 3/11/1364 |
14 | قانون برقراري حقوق وظيفه و مستمري نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و عائله تحت تكفل آنان در مقابل حوادث و سوانح ناشي از مسئوليتهاي خطير نمايندگي | 19/4/1365 | 25/4/1365 |
15 | قانون مربوط به حق حضانت | 22/4/1365 | 26/4/1365 |
16 | قانون نحوه رسيدگي به تخلفات و مجازات فروشندگان لباسهايي که استفاده از آنها در ملأ عام خلاف شرع است يا عفت عمومي را جريحهدار ميکند. | 28/12/1365 | 28/12/1365 |
17 | قانون نحوه كمك به خانوادههاي مشموليني كه با اعزام مشمول قدرت اداره معاش خود را از دست ميدهند | 3/6/1366 | 19/6/1366 |
18 | قانون ارتش جمهوري اسلامي ايران(ماده (32) استخدام زنان، ماده (94) مرخصي بارداري، ماده (164) فرزندان، ماده (167) خانواده شهدا، ماده (169) زنان نظامي | 7/7/1366 | 15/7/1366 |
19 | قانون اعطاي مرخصي بدون حقوق مستخدمين رسمي يا ثابت كه همسر آنان به مأموريت ثابت خارج از كشور اعزام ميشوند | 1/9/1366 | 19/9/1366 |
20 | قانون معافيت يك نفر از فرزندان خانوادههاي شهدا، معلولين، اسرا، مفقودالاثرها از خدمت وظيفه عمومي | 24/9/1366 | 2/10/1366 |
21 | قانون نحوه تعديل نيروي انساني دستگاههاي دولتي(ماده (9) فرزندان و نوادگان اناث متوفي) | 27/10/1366 | 8/11/1366 |
22 | قانون الزام تزريق واكسن ضد كزاز براي بانوان قبل از ازدواج | 23/1/1367 | 19/2/1367 |
23 | قانون مربوط به خدمت پزشكان و پيراپزشكان (بانوان متأهل و همسران و فرزندان شهدا، اسرا و مفقودين) | 30/1/1367 | 21/2/1367 |
24 | قانون تشكيلات و وظايف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي(اقدامات حمايتي براي كودكان در سنين قبل از دبستان و سالمندان و خانوادهها و افراد بيسرپرست) | 3/3/1367 | 12/3/1367 |
مأخذ: مجموعه قوانين دومين دوره مجلس شوراي اسلامي، 7 خرداد 1363 تا 6 خرداد 1367.
تنظيم:اداره كل قوانين، اداره كل فرهنگي و روابط عمومي، اداره تبليغات و انتشارات، چاپخانه مجلس شوراي اسلامي.
دوره سوم مجلس شوراي اسلامي
در سومين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي ( 1367-1371) چهار نماينده زن حضور داشتند كه اين تعداد نسبت به كل نمايندگان مجلس، 1/6 درصد و بالاترين سطح تحصيلات فوق ليسانس و پايينترين آن ابتدايي بود.در اين دوره از مجلس نيز همچنان جنگ تحميلي تبعات خود را نشان داد.از حوادث بسيار مهم و سرنوشتسازي که در اين دوره اتفاق افتاد رحلت قائد عظيمالشأن و بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران حضرت امام خميني (ره) و سپس انتخاب حضرت آيتالله خامنهاي (مدظلهالعالي)به ولايت امر و رهبري نظام مقدس اسلامي ايران توسط مجلس محترم خبرگان رهبري بود.
با توجه به اينكه عصر سازندگي شروع شده بود هنوز بسياري از خانوادهها نيازمند به حمايت بودند.با توجه به جدول 3 متوجه ميشويم كه بيشتر قوانين مصوب در اين دوره خانوادههاي شهدا، مفقودين، اسرا و آزادگان را در بر ميگيرد كه نشاندهنده توجه به حل مشكلات پيشآمده براي اين قشر است و طبعاً حمايت بيشتري را مد نظر دارد. در اين دوره مجلس 21 قانون (جدول 3) در مباحث زنان، خانواده و كودكان به تصويب رسيد. مانند:
– قانون ايجاد تسهيلات لازم جهت صدور پروانه كسب براي جانبازان، اسراي آزادشده و خانواده محترم شهدا و مفقودين و اصلاح موادي از قانون نظام صنفي.
اين قانون شامل افراد ذيل ميگردد:
ـ جانبازان و اسراي آزاد شده، سرپرست خانوادهاي که فرزند ذکور آن خانواده به شهادت رسيده يا مفقودالاثر شده باشند.
ـ يکي از وابستگان درجه يک شهيد يا مفقودالاثري که متکفل کمک هزينه خانوادهشان است.
– قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت (ماده (9) كمك هزينه عائلهمندي و اولاد).
– قانون اصلاح موادي از قانون مدني(تابعيت زنان، نكاح قبل از بلوغ، غيبت پدر يا جد پدري در مورد ازدواج دختر، عيوب فسخ نکاح، عسر و حرج زوجه و نفقه).
– قانون اصلاح بند «ب» تبصره «1» قانون بازنشستگي و وظيفه قانون استخدام کشوري مصوب 13/12/1368 مجلس شوراي اسلامي.
در اين قانون به مستخدمان زن اجازه داده شده پيش از موعد و با بيست سال سابقه خدمت تقاضاي بازنشستگي نمايند.
يكي از مهمترين قوانين مصوب مجلس درباره زنان، تصويب فصل مربوط به زنان در قانون كار بود كه بهدليل اشكالات شوراي نگهبان و امتناع مجلس از اصلاح آن در تاريخ 26/8/1369 به تصويب مجمع تشخيص مصلحت نظام رسيد.
اهم مواد مربوط به زنان در قانون كار عبارت بودند از:
الزام قانون به حمايت از زنان شاغل، آزادي آنان در انتخاب شغلهاي غيرمغاير با اسلام، مصالح عمومي و حقوق ديگران، ممنوع بودن سپردن كارهاي خطرناك، سخت و زيانآور و ممنوعيت حمل بار بيش از بيستكيلوگرم براي زنان كارگر، تعيين 90 روز مرخصي يا حقوق قبل و بعد از زايمان و احتساب اين مدت جزء سوابق خدمت و اجازه نيم ساعته به مادران شيرده براي شيردادن كودكان پس از هر سه ساعت كار.
جدول 3. مجلس سوم
رديف | عنوان قانون | تاريخ تصويب
مجلس |
تاريخ تأييد
شوراي نگهبان |
1 | قانون الحاق دولت جمهوري اسلامي ايران به كنوانسيون وين راجع به نمايندگي دول در روابط خود با سازمانهاي بينالمللي جهاني(ماده (38) در مورد اعضاي خانواده افراد مأمور) | 26/4/1367 | 4/5/1367 |
2 | قانون مقررات استخدامي نهضت سوادآموزي جمهوري اسلامي ايران(اولويت استخدام با فرزندان و همسران شهدا و مفقودالاثرها و اسرا) | 13/6/1367 | 22/6/1367 |
3 | قانون حقوق والدين بازنشسته و وظيفهبگير شهدا و جانبازان و مفقودين انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي | 20/9/1367 | 23/9/1367 |
4 | قانون استخدام جانبازان، اسرا و افراد خانوادههاي شهدا، جانبازان از كارافتاده، اسرا و مفقودالاثرهاي انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي و همچنين افرادي كه حداقل 9 ماه متوالي يا يكسال متناوب داوطلبانه در جبهه خدمت نمودهاند | 7/10/1367 | 20/10/1367 |
5 | قانون الحاق يك تبصره به قانون استخدام جانبازان، اسرا و افراد خانوادههاي شهدا، جانبازان از كارافتاده، اسرا و مفقودالاثرهاي انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي | 3/2/1368 | 3/2/1368 |
6 | قانون ادامه استفاده خانواده افرادي كه ساكن خانههاي سازماني بوده و شهيد، جانباز، اسير و مفقودالاثر شدهاند | 27/2/1368 | 4/3/1368 |
7 | قانون حمايت از آزادگان (اسراي آزادشده) بعد از ورود به كشور(مشمول خانواده اسرانيز ميشود) | 13/9/1368 | 22/9/1368 |
8 | قانون حقوق و مزاياي مستمر، پسانداز ثابت، حق بيمه و بيمه درماني مشمولين قانون ارتش جمهوري اسلامي ايران(عائله تحت تكفل پرسنلي كه با داشتن حداقل بيست سال خدمت اخراج ميشوند) | 27/10/1368 | 11/11/1368 |
9 | قانون ايجاد تسهيلات لازم جهت صدور پروانه كسب براي جانبازان، اسراي آزادشده و خانواده محترم شهدا و مفقودين و اصلاح موادي از قانون نظام صنفي | 13/12/1368 | 20/12/1368 |
10 | قانون حمايت از انقلاب اسلامي مردم فلسطين(حمايت از خانوادههاي شهدا،جانبازان، اسرا و مفقودين سرزمينهاي اشغالي) | 19/2/1369 | 19/2/1369 |
11 | قانون بيمه بيكاري(افراد تحت تكفل موضوع ماده (7)) | 26/6/1369 | 10/7/1369 |
12 | قانون مشمول قوانيني كه در مورد شهدا و خانواده معظم ايشان وضع گرديد يا ميگردد به اسرا و مفقودالاثرها و خانواده ايشان | 12/10/1369 | 26/10/1369 |
13 | قانون اصلاح موادي از قانون خدمت پزشكان و پيراپزشكان مصوب 30/1/1367 و الحاق موادي به آن(تبصره «3» بانوان متأهل، تبصره «4» ازدواج بانوان مجرد) | 13/5/1370 | 13/6/1370 |
14 | قانون اصلاح بند «1» ماده(18) قانون گذرنامه مصوب 10/12/1351(همسر و فرزندان كاركنان دولت و كساني كه براي فرصتهاي مطالعاتي اعزام شدهاند) | 23/5/1370 | 6/6/1370 |
15 | اساسنامه سازمان آموزش و پرورش (كودكان و دانشآموزان استثنايي) | 29/5/1370 | 24/6/1370 |
16 | قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت (ماده (9) كمك هزينه عائلهمندي و اولاد) | 13/6/1370 | 24/6/1370 |
17 | قانون مقررات استخدامي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي(ماده (16) شرايط استخدام براي ايثارگران و خانواده درجه يك آنان، ماده (20) استخدام زنان در سپاه) | 21/7/1370 | 24/7/1370 |
18 | قانون اصلاح موادي از قانون مدني(تابعيت زنان، نكاح قبل از بلوغ، غيبت پدر يا جد پدري) | 14/8/1370 | 21/8/1370 |
19 | قانون اصلاح بند «ب» تبصره «1» قانون بازنشستگي و وظيفه قانون استخدام کشوري مصوب 13/12/1368 مجلس شوراي اسلامي | 3/10/1370 | 11/10/1370 |
20 | قانون اصلاح حداكثر سن داوطلبان استخدام(افراد خانواده شهدا، جانبازان، آزادگان و مفقودالاثرها) | 22/2/1371 | 31/2/1371 |
21 | قانون الحاق يك تبصره به ماده (49) قانون استخدام كشوري(مستخدمين رسمي كه همسر آنان در مشاغل حساس دولتي اشتغال دارند) | 3/3/1371 | 7/3/1371 |
مأخذ: مجموعه قوانين سومين دوره مجلس شوراي اسلامي، 7 خرداد 1367 تا 6 خرداد 1371.
تنظيم:اداره كل قوانين،اداره كل فرهنگي و روابط عمومي، اداره تبليغات و انتشارات، چاپخانه مجلس شوراي اسلامي.
دوره چهارم مجلس شوراي اسلامي
چهارمين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي (1371-1375) تعداد نمايندگان زن به 9 نفر رسيد كه اين تعداد نسبت به كل نمايندگان مجلس،3/6درصدبود حضور بانوان در مجلس چهارم نسبت به مجلس سوم از رشدي معادل125درصد برخوردار شد. بالاترين سطح تحصيلات دكترا و پايينترين آن سوم راهنمايي بود.در اين دوره براي اولين بار نمايندگاني از شهرستانها نيز به جمع نمايندگان پيوستند.در ايندوره تعداد 22(جدول 4)قانون درباره زنان،خانواده و كودكان به تصويب رسيد.
– قانون تأمين زنان و كودكان بيسرپرست.
بهموجب اين قانون دولت بايد به تأمين زنان بيوه، فقير، زنان پير و سالخورده، بيسرپرست و ساير زنان و دختران بيسرپرست بپردازد.
– قانون تنظيم خانواده و جمعيت.
بهموجب اين قانون کليه امتيازاتي که در قانون براساس تعداد فرزندان يا عائله پيشبيني و وضع شدهاند در مورد فرزندان چهارم و بعد که پس از يکسال از تصويب اين قانون متولد ميشوند، قابل محاسبه و اعمال نخواهد بود.
– قانون تخصيص سهميه براي زنان در پذيرش دستياري رشتههاي تخصصي پزشكي.
بهموجب اين قانون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي موظف شده است که حداقل 25 درصد از سهميه پذيرش دستياري در رشتههاي جراحي اعصاب، ارولوژي، ارتوپدي، گوش و حلق و بيني، چشم، راديولوژي و روانپزشکي و درصورت وجود داوطلب 50 درصد سهميه جراحي عمومي داخلي و قلب به خانمهاي پزشک قبول شده در گزينش کتبي دستياري اختصاص دهد.
– قانون اجازه الحاق جمهوري اسلامي ايران به كنوانسيون حقوق كودك.
بهموجب اين قانون اجازه الحاق جمهوري اسلامي ايران به اين کنوانسيون داده ميشود مشروط بر آنکه مفاد آن در هر مورد و هر زمان در تعارض با قوانين داخلي و موازين اسلامي باشد يا قرار گيرد از طرف دولت جمهوري اسلامي ايران لازمالرعايه نباشد.
– قانون اصلاح تبصره «5» قانون الحاق پنج تبصره به قانون شرايط انتخاب قضات دادگستري مصوب 1363.
رئيس قوه قضائيه اجازه يافت، بانواني را كه واجد شرايط قانون انتخاب قضات هستند با پايه قضايي براي تصدي پستهاي مشاورت عالي اداري، قاضي تحقيق مستشاري اداره حقوقي و مانند آن، استخدام كند.
– قانون ترويج تغذيه با شير مادر و حمايت از مادران در دوران شيردهي.
– مرخصي زايمان تا سه فرزند براي مادراني که فرزند خود را شير ميدهند در بخشهاي دولتي و غيردولتي چهار ماه است.
تبصره «1» ـ مادران شيرده بعد از شروع بهکار مجدد درصورت ادامه شيردهي ميتوانند حداکثر تا 20 ماهگي کودک روزانه يک ساعت از مرخصي ( بدون کسر از مرخصي استحقاقي) استفاده کنند.
– قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق.
اين قانون از جهت توجه به حقالزحمه كارهاي زن در خانه، استفاده از مشاور زن در دادگاه از قوانين قابل اعتناست.
جدول 4. مجلس چهارم
رديف | عنوان قانون | تاريخ تصويب
مجلس |
تاريخ تأييد
شوراي نگهبان |
1 | قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق | 21/12/1370 | مصوب مجمع تشخيص مصلحت نظام |
2 | قانون تأمين زنان و كودكان بيسرپرست | 24/8/1371 | 27/8/1371 |
3 | قانون اصلاح ايجاد تسهيلات براي ورود رزمندگان و جهادگران داوطلب بسيجي به دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي | 11/9/1371 | 11/9/1371 |
4 | قانون معافيت پرسنل و خدمه ارگانها و سازمانهاي دريايي از پرداخت عوارض موضوع ماده (7) قانون وصول برخي از درآمدهاي دولتي و مصرف آن در موارد معين(همسر و فرزندان اين قبيل مأموران چنانچه همراه بودن آنان مورد تأييد سازمان يا ارگان ذيربط باشد، ميتوانند ازتسهيلات موضوع اين قانون استفاده نمايند) | 2/12/1371 | 9/12/1371 |
5 | قانون صندوق رفاه دانشجويان | 4/12/1371 | 9/12/1371 |
6 | قانون اصلاح مواد (72) و (77) و تبصره ماده (76) قانون تأمين اجتماعي مصوب1354 و الحاق دو تبصره به ماده(76) | 16/12/1371 | 23/12/1371 |
7 | قانون تنظيم خانواده و جمعيت | 26/2/1372 | 2/3/1372 |
8 | قانون استفساريه شمول تبصره «3» قانون اصلاح قانون ايجاد تسهيلات براي ورود رزمندگان و جهادگران داوطلب بسيجي به دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي به فرزندان آزادگان | 22/4/1372 | 22/4/1372 |
9 | قانون اصلاح ماده واحده قانون نحوه واگذاري اماكن و ميادين و غرفه توزيع ميوه مصوب 5/10/1358(خانواده رزمندگان، شهدا، آزادگان و جانبازان از اولويت برخوردار ميباشند) | 20/5/1372 | 7/6/1372 |
10 | قانون حالت اشتغال مستخدمين شهيد، جانباز از كارافتاده و مفقودالاثر انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي | 30/6/1372 | 11/7/1372 |
11 | قانون تخصيص سهميه براي زنان در پذيرش دستياري رشتههاي تخصصي پزشكي | 7/7/1372 | 21/7/1372 |
12 | قانون اجازه الحاق جمهوري اسلامي ايران به كنوانسيون حقوق كودك | 1/12/1372 | 11/12/1372 |
13 | قانون اصلاح تبصره «3» قانون اصلاح قانون ايجاد تسهيلات براي ورود رزمندگان و جهادگران داوطلب بسيجي به دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي مصوب 11/9/1371 | 9/5/1373 | 12/5/1373 |
14 | قانون نحوه واگذاري سهام دولتي و متعلق به دولت به ايثارگران و كارگران | 12/5/1373 | 19/5/1373 |
15 | قانون بيمه همگاني خدمات درماني كشور | 3/8/1373 | 11/8/1373 |
16 | قانون اصلاح تبصره «5» قانون الحاق پنج تبصره به قانون شرايط انتخاب قضات دادگستري مصوب 1363 | 29/1/1374 | 6/2/1374 |
17 | قانون معافيت مالياتي كليه مؤسسات خصوصي شاغل در امور مربوط به حمايت و توانبخشي معلولان و ارائه خدمات به عقبماندگان ذهني و همچنين انجام خدمات در شبانهروزيها و مهدهاي كودك | 18/4/1374 | 21/4/1374 |
18 | قانون ضوابط پرداخت وام مسكن به آزادگان، جانبازان و خانواده شهدا(موضوع تبصره «52») | 21/6/1374 | 23/6/1374 |
19 | قانون الحاق يك تبصره به بند «1» ماده (81) قانون تأمين اجتماعي | 21/6/1374 | 26/6/1374 |
20 | قانون اولويت در استفاده از معافيتهاي تعهد خدمت، اجازه كار و تحصيل ايثارگران گروه پزشكي و پيراپزشكي | 17/8/1374 | 17/8/1374 |
21 | قانون ترويج تغذيه با شير مادر و حمايت از مادران در دوران شيردهي | 22/12/1374 | 27/12/1374 |
22 | قانون مربوط به خدمت پزشكان و پيراپزشكان | 26/2/1375 | 27/2/1375 |
دوره پنجم مجلس شوراي اسلامي
پنجمين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي (1375-1379) تعداد نمايندگان زن به 14 نفر افزايش يافت كه اين تعداد نسبت به كل نمايندگان مجلس، 5/6 درصد و بالاترين سطح تحصيلات دكترا و پايينترين آن ليسانس بود. سطح تحصيلات در اين دوره از رشد قابل ملاحظهاي برخوردار بود.نمايندگان زن در اين دوره فعالتر از دورههاي قبلي بودند. در اين دوره 24 قانون (جدول 5) درباره زنان،خانواده و كودكان به تصويب رسيد كه بيشترين قوانين مربوط به زنان، خانواده و كودكان در اين مجلس به تصويب رسيد.
ـ قانون الحاق يك تبصره به ماده (42) آييننامه داخلي مجلس شوراي اسلامي،
تأسيس كميسيون امور زنان، جوانان و خانواده كه حداقل نصف اعضاي آن درصورت عضو نماينده زن در مجلس، داوطلبان زن انتخاب ميگردد.
ـ قانون الحاق يك تبصره به قانون راجع به خدمت نيمهوقت بانوان
ساعت كار خانمهاي متقاضي با موافقت بالاترين مقام مسئول به سهچهارم كاهش يافت.
ـ قانون الحاق يك تبصره به ماده (1082) قانون مدني،
درخصوص محاسبه مهريه به نرخ روز براساس اين قانون چنانچه مهريه وجه رايج باشد، متناسب با تغيير شاخص قيمت ساليانه كه توسط بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران تعيين ميگردد، محاسبه و پرداخت خواهد شد.
ـ قانون الحاق يك بند و يك تبصره به ماده (6) قانون مطبوعات،
با افزايش استفاده ابزاري از تصاوير زن در مطبوعات كشور، مجلس در اين مصوبه، رسانههاي گروهي را از اين اقدام و نيز از تحقير و توهين به جنس زن منع كرد.
ـ قانون اصلاح ماده (20) قانون مقررات استخدامي نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران مصوب 27/4/1374 و تبصره آن،
در اين قانون به زنان اجازه داده شد كه در نيروي انتظامي و در مشاغل لازم استخدام شوند. پيش از اين زنان در سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، ارتش و نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران براي موارد لازم و تنها بهعنوان كارمند استخدام ميشدند.
ـ قانون الحاق يك تبصره به ماده (76) قانون تأمين اجتماعي مصوب 1354،
تبصره «4» ـ زنان كارگر ميتوانند با داشتن بيست سال سابقه خدمت و 42 سال سن بهشرط پرداخت حق بيمه، با بيست روز حقوق بازنشسته شوند.
ـ قانون انطباق امور اداري و فني مؤسسات پزشكي با موازين شرع مقدس.
يكي از پيشنهادهايي بود كه با دخالت كميسيون زنان، جوانان و خانواده به صحن علني مجلس آمد و با اعتراض گروهي در خارج از مجلس روبهرو شد. معترضان، اجراي طرح انطباق را بهدليل كمبود منابع و نيروي انساني متخصص به زيان جامعه زنان در استفاده از امكانات پزشكي ميدانستند. اين طرح سرانجام بهشرط اجرا در مراكزي كه امكانات آنها براي انطباق فراهم باشد، به تصويب رسيد.
جدول 5. مجلس پنجم
رديف | عنوان قانون | تاريخ تصويب
مجلس |
تاريخ تأييد
شوراي نگهبان |
1 | قانون اصلاح ماده (9) قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت | 15/7/1375 | 18/7/1375 |
2 | قانون افزايش مستمري والدين شهدا | 20/8/1375 | 30/8/1375 |
3 | قانون الحاق يك تبصره به قانون استخدام جانبازان، اسرا و افراد خانوادههاي شهدا، جانبازان از كارافتاده، اسرا و مفقودالاثرهاي انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي و همچنين افرادي كه حداقل 9 ماه متوالي يا يكسال متناوب داوطلبانه در جبهه خدمت نمودهاند (مصوب 7/10/1367) | 7/9/1375 | 28/9/1375 |
4 | قانون الحاق يك تبصره به ماده (42) آييننامه داخلي مجلس شوراي اسلامي | 14/9/1375 | 28/9/1375 |
5 | قانون الحاق يك تبصره به قانون راجع به خدمت نيمهوقت بانوان | 19/1/1376 | 10/2/1376 |
6 | قانون الزام فراگيري آموزشهاي فني و حرفهاي براي اشتغال بهكار | 11/3/1376 | 21/3/1376 |
7 | ّ قانون اصلاح قانون پرداخت كمك هزينه مسكن و كمك هزينه تحصيلي به فرزندان مأموران ثابت نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران وزارتخانهها،مؤسسات و شركتهاي دولتي در خارج از كشور | 11/4/1376 | 18/4/1376 |
8 | قانون الحاق يك تبصره به ماده (1082) قانون مدني درخصوص مهريه | 29/4/1376 | 8/5/1376 |
9 | قانون واگذاري قيموميت محجوران تحت پوشش سازمان بهزيستي كشور به سازمان مذكور تا زمان تعيين قيم توسط دادگاه | 29/4/1376 | 8/5/1376 |
10 | قانون اختصاص تعدادي از دادگاههاي موجود به دادگاههاي موضوع اصل 21 قانون اساسي (دادگاه خانواده) | 8/5/1376 | 19/5/1376 |
11 | قانون الحاق يك تبصره به ماده (76) قانون تأمين اجتماعي مصوب 1354 | 1/7/1376 | 9/7/1376 |
12 | قانون اصلاح ماده (1173) قانون مدني (درخصوص عدم مواظبت والدين از كودك) | 11/8/1376 | 14/8/1376 |
13 | قانون تعيين مدت اعتبار گواهي عدم امكان سازش | 11/8/1376 | 28/8/1376 |
14 | قانون اصلاح تبصره «1» قانون استخدام جانبازان، اسرا و افراد خانوادههاي شهدا، جانبازان از كارافتاده، اسرا و مفقودالاثرهاي انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي و همچنين افرادي كه حداقل 9 ماه متوالي يا يك سال متناوب داوطلبانه در جبهه خدمت نمودهاند (مصوب 1367) | 30/9/1376 | 3/10/1376 |
15 | قانون الزام به پذيرش افراد واجد شرايط استفاده از سهميه ايثارگران در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي كشور | 18/1/1377 | 9/2/1377 |
16 | قانون اصلاح قانون اصلاح فصل سوم قانون گذرنامه | 20/2/1377 | 30/2/1377 |
17 | قانون الحاق يك بند و يك تبصره به ماده (6) قانون مطبوعات | 21/5/1377 | 25/5/1377 |
18 | قانون اصلاح قانون معافيت يك نفر از فرزندان خانوادههاي شهدا، معلولان، اسرا، مفقودالاثرها از خدمت نظام وظيفه عمومي مصوب 1366 | 29/6/1377 | 12/7/1377 |
19 | قانون انطباق امور اداري و فني مؤسسات پزشكي با موازين شرع مقدس | 10/8/1377 | 20/8/1377 |
20 | قانون اصلاح ماده (20) قانون مقررات استخدامي نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران مصوب 27/4/1374 و تبصره آن | 1/9/1377 | 4/9/1377 |
21 | قانون تعميم قوانين مربوط به همسران و فرزندان آزادگان | 14/10/1378 | 21/10/1378 |
22 | قانون اصلاح پارهاي از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگي بانوان شاغل، خانوادهها و ساير كاركنان | 13/2/1379 | در مهلت مقرر نظر شوراي نگهبان واصل نگرديد |
23 | قانون الحاق يك تبصره به ماده (44) قانون خدمت وظيفه عمومي | 1/3/1379 | 11/3/1379 |
24 | قانون اصلاح ماده (1184) قانون مدني | 1/3/1379 | 4/3/1379 |
دوره ششم مجلس شوراي اسلامي
در ششمين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي (1379-1383) تعداد نمايندگان زن 13 نفر بود كه اين تعداد نسبت به كل نمايندگان مجلس، 5/6 درصد و بالاترين سطح تحصيلات دكترا و پايينترين آن ليسانس بوده است. در اين دوره 20 قانون در مورد زنان و خانواده و كودكان (جدول 6) به تصويب رسيد.
ـ قانون الحاق ماده (7) و تبصره آن به قانون نقل و انتقال دورهاي قضات.
در اين قانون بانوان متأهل دارنده پايه قضايي ميتوانند در محل اقامت دائمي همسرانشان به خدمت اشتغال يابند.
ـ قانون اصلاح ماده (3) قانون اعزام دانشجو به خارج از كشورمصوب 1364.
بهموجب اين مصوبه اعزام دانشجوي دختر مجرد براي تحصيل در مقاطع بالاتر از ليسانس كه رشته آنان مورد نياز كشور باشد و ادامه تحصيل در آن رشته در داخل ممكن نباشد، مجاز شمرده شد. پيش از اين، تنها دانشجويان مرد و دانشجويان زن متأهل، آن هم با همراهي همسر، ميتوانستند به خارج از كشور اعزام شوند.
ـ قانون اصلاح موادي از قانون مدني (1169) قانون مدني (حضانت).
بهموجب اين قانون، مادران براي حضانت طفل خود تا سن 7 سالگي اعم از پسر و دختر، نسبت به پدر اولويت دارد.
ـ قانون الحاق تبصره «3» به ماده (3) قانون ترويج تغذيه با شير مادران در دوران شيردهي.
مرخصي زايمان براي وضع حمل دوقلو 5 ماه و براي وضع حمل سه قلو و بيشتر يكسال با استفاده از حقوق و فوقالعاده تعيين گرديد.
جدول 6. مجلس ششم
رديف | عنوان قانون | تاريخ تصويب
مجلس |
تاريخ تأييد
شوراي نگهبان |
1 | قانون الحاق يكتبصرهبهماده(1130)قانونمدني(مصاديقعسروحرج) | 3/7/1379 | 29/4/1381 |
2 | قانون اصلاح ماده (1041) قانون مدني موضوع ماده (24) قانون اصلاح موادي از قانون مدني مصوب 1370 (سن عقد نكاح) | 27/9/1379 | مصوب مجمع تشخيص مصلحت نظام |
3 | قانون معافيت زنان از پرداخت نيمعشر ماليات بر مهريه | 26/11/1379 | 26/11/1379 |
4 | قانون الحاق ماده(7)و تبصره آن به قانون نقل و انتقال دورهاي قضات(بانوان متأهل دارنده پايه قضايي ميتوانند در محل اقامت همسرانشان به خدمت اشتغال يابند) | 2/12/1379 | 10/12/1379 |
5 | قانون اصلاح ماده (3) قانون اعزام دانشجو به خارج از كشورمصوب 1364 (شرط تأهل براي دختران حذفشد) | 14/12/1379 | 17/12/1379 |
6 | قانون استفساريه قانون الحاق يك تبصره به قانون استخدام جانبازان، اسرا و افراد خانواده شهدا،جانبازان از كارافتاده، اسرا و مفقودالاثرهاي انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي و همچنين افرادي كه حداقل 9 ماه متوالي يا يك سال متناوب داوطلبانه در جبهه خدمت كردهاند(مصوب 7/9/1375) | 19/1/1380 | 29/1/1380 |
7 | قانون اصلاح ماده (9) قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت(مستخدمان زن شاغل،بازنشسته،وظيفهبگير كه متكفل مخارج فرزندان خود هستند از كمك هزينه عائلهمندي برخوردار ميشوند) | 22/1/1380 | 29/1/1380 |
8 | قانون اصلاح ماده (58) قانون استخدامي وزارت اطلاعات و الحاق دو تبصره به آن( بازنشستگي مستخدمان زن) | 22/1/1380 | 29/1/1380 |
9 | قانون الزام بانكها به پرداخت تسهيلات به وراث جانبازان و آزادگان متوفي(اين تسهيلات به همسران يا قيم قانوني فرزندان اعطا ميشود) | 22/1/1380 | نظرشوراينگهبان در مهلت مقرر موضوع اصل94 قانون اساسي واصل نگرديد |
10 | قانون تسهيلات استخدامي ويژه فرزندان شاهد | 22/3/1380 | 30/3/1380 |
11 | قانون پذيرش اصلاحيه كنوانسيون حقوق كودك | 19/4/1380 | |
12 | قانون تصويب كنوانسيون ممنوعيت و اقدام فوري براي محو بدترين اشكال كار كودك و توصيهنامه مكمل آن | 8/8/1380 | 23/8/1380 |
13 | قانون الحاق تبصره «3» به ماده (3) قانون ترويج تغذيه با شير مادران در دوران شيردهي(افزايش مرخصي زايمان براي وضع حمل دوقلو و بيشتر) | 22/12/1380 | 28/12/1380 |
14 | قانون اصلاح موادي از قانون مدني(1107)، (1110)، (1133)(نفقه و اصلاح حق طلاق و توسعه نفقه، نفقه ايام عده وفات) | 19/8/1381 | 4/9/1381 |
15 | قانون حمايت از كودكان و نوجوانان(حمايت از افراد زير 18سال) | 25/9/1381 | 11/10/1381 |
16 | قانون اصلاح قانون برقراري حقوق وظيفه و مستمري نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و عائله تحت تكفل آنان در مقابل حوادث و سوانح ناشي از مسئوليتهاي خطير نمايندگي مصوب 1365 | 8/10/1381 | 18/10/1381 |
17 | قانون موافقتنامه همكاري در زمينه فعاليت زنان و خانواده بين جمهوري اسلامي ايران و جمهوري تونس (اهميت نقش زنان و خانواده) | 23/2/1382 | 7/3/1382 |
18 | قانون نحوه اهداي جنين به زوجين نابارور
|
29/4/1382 | 8/5/1382 |
19 | قانون اصلاح موادي از قانون مدني (1169) قانون مدني (حضانت) | 6/5/1381 | 8/9/1382 |
20 | قانون جامع حمايت از حقوق معلولان(ماده (6)ـ فرزندان معلول، همسراني که زن ناتوان و معلول خود را سرپرستي مينمايند) | 16/2/1383 |
دوره هفتم مجلس شوراي اسلامي
هفتمين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي (1383-1387) تعداد نمايندگان زن 13 نفر بود كه اين تعداد نسبت به كل نمايندگان مجلس، 5/6 درصد و بالاترين سطح تحصيلات دكترا و پايينترين آن ديپلم بوده است. در اين دوره 16 قانون در مورد زنان و خانواده و كودكان (جدول 7) به تصويب رسيد.
ـ قانون سقط درماني.
سقط درماني با تشخيص سه پزشك متخصص و تأييد پزشكي قانوني مبنيبر بيماري جنين كه پس از ولادت بهعلت عقبماندگي يا ناقصالخلقه بودن موجب حرج مادر است و يا بيماري مادر كه با تهديد جاني مادر توأم باشد قبل از حلول روح(چهار ماه)با رضايت زن مجاز است و مجازات و مسئوليتي متوجه پزشك مباشر نخواهد بود.
ـ قانون تعيين تكليف فرزندان حاصل از ازدواج زنان ايراني با مردان خارجي.
فرزندان حاصل از ازدواج زنان ايراني با مردان خارجي که در ايران متولد شده يا حداکثر تا يکسال پس از تصويب اين قانون در ايران متولد ميشوند بعد از رسيدن به سن هجده سال تمام ميتوانند تقاضاي تابعيت ايراني نمايند.
ـ قانون ساماندهي مد و لباس.
بهمنظور حفظ و تقويت فرهنگ و هويت ايراني ـ اسلامي،ارج نهادن، تثبيت و ترويج الگوهاي پوشش ملي، هدايت بازار توليد و عرضه البسه و پوشاك براساس طرحها و الگوهاي داخلي و نياز در جهت ترغيب عموم مردم به پرهيز از انتخاب و مصرف الگوهاي بيگانه و غيرمأنوس با فرهنگ و هويت ايراني، اين قانون به تصويب رسيد.
ـ قانون حمايت از حقوق و مسئوليتهاي زنان در عرصههاي داخلي و بينالمللي.
طبق اين قانون دولت موظف است در راستاي تحقق اصول بيستم (20) و بيستويكم (21) قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و سند چشمانداز بيستساله جمهوري اسلامي ايران، زمينههاي تبيين و تحقق عملي حقوق و مسئوليتهاي زنان در عرصههاي داخلي و بينالمللي را براساس سند مرجع (منشور حقوق و مسئوليتهاي زنان در نظام جمهوري اسلامي ايران مصوب 31/3/1383 شوراي عالي انقلاب فرهنگي) فراهم نمايد.
ـ قانون اصلاح ماده (3) قانون ترويج تغذيه با شير مادران در دوران شيردهي مصوب 1374.
مرخصي زايمان تا سه فرزند از4ماه به 6 ماه افزايش يافت.همچنين مرخصي ساعتي (ساعات شيردهي بدون کسر از مرخصي استحقاقي) به 24 ماه افزايشيافته است.
جدول 7. مجلس هفتم
رديف | عنوان قانون | تاريخ تصويب
مجلس |
تاريخ تأييد
شوراي نگهبان |
1 | قانون مبارزه با قاچاق انسان (بهخصوص قاچاق زنان و كودكان) | 28/4/1383 | نظرشوراينگهبان در مهلت مقرر موضوع اصل94 قانون اساسي واصل نگرديد |
2 | قانون الحاق يك تبصره به ماده (60) اصلاحي قانون برنامه سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران (براي تأمين معيشت زنان و كودكان بيسرپرست) | 8/9/1383 | 2/10/1383 |
3 | قانون استفساريه تبصره ذيل ماده (1082) قانون مدني (ملاك محاسبه مهريه به نرخ روز) | 27/2/1384 | 4/3/1384 |
4 | قانون سقط درماني (بيماري جنين يا تهديد جان مادر) | 10/3/1384 | 25/3/1384 |
5 | قانون الحاق يك تبصره به ماده (99) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران (خانواده معظم شهدا، جانبازان و آزادگان) | 27/7/1384 | 11/8/1384 |
6 | قانون تسهيلات ازدواج جوانان (آسان نمودن ازدواج) | 27/9/1384 | 7/10/1384 |
7 | قانون اصلاح قانون افزايش مستمري والدين شهدا | 5/11/1384 | 12/11/1384 |
8 | قانون تعيين تكليف فرزندان حاصل از ازدواج زنان ايراني با مردان خارجي | 2/7/1385 | 12/7/1385 |
9 | قانون اصلاح ماده(9) قانون اصلاح پارهاي از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگي بانوان شاغل، خانوارها و ساير كاركنان مصوب 1379 | 30/8/1385 | 8/9/1385 |
10 | قانون ساماندهي مد و لباس (حفظ و تقويت فرهنگ و هويت ايراني ـ اسلامي براي زنان و مردان) | 12/10/1385 | 20/10/1385 |
11 | قانون حمايت از حقوق و مسئوليتهاي زنان در عرصههاي داخلي و بينالمللي | 15/11/1385 | 18/11/1385 |
12 | قانون اعاده بودجه خدماتي زنان سرپرست خانوار و معلولان به بهزيستي كشور | 5/4/1386 | 13/4/1386 |
13 | قانون اصلاح ماده (3) قانون ترويج تغذيه با شير مادران در دوران شيردهي مصوب 1374(افزايش مرخصي زايمان) | 6/4/1386 | 11/4/1386 |
14 | قانون الحاق دولت جمهوري اسلامي ايران به پروتكل اختياري كنوانسيون حقوق كودك درخصوص فروش، فحشا و هرزهنگاري كودكان(مصوب 4/3/1379برابر با 25مه 2000مجمع عمومي سازمان ملل متحد) | 9/5/1386 | 17/5/1386 |
15 | قانون اصلاح بند «م» تبصره «2» قانون بودجه سال 1386 كل كشور(تسهيلاتي براي خانواده زندانيان تصادفات غيرعمدي) | 7/9/1386 | نظرشوراينگهبان در مهلت مقرر موضوع اصل94 قانون اساسي واصل نگرديد |
16 | طرح اصلاح تبصره «3» بند«3» ماده(80) قانون تأمين اجتماعي اصلاحي مصوب 1376(درصورت فوت بيمه شدهاي كه بين ده تا بيست سال سابقه پرداخت حق بيمه داشته باشد به بازماندگان وي به نسبت سنوات پرداخت ميشود) | 22/3/1386 | 20/11/1386 |
مأخذ: سايت خانه ملت، سايت www.lawmajlis.ir،اداره كل قوانين مجلس شوراي اسلامي.
شناسنامه گزارش | شماره مسلسل:9575 | |
عنوان گزارش:قوانين مربوط به زنان، خانواده و كودكان طي سه دهه انقلاب در مجلس شوراي اسلامي
نام دفتر:مطالعات فرهنگي (گروه زنان و خانواده) تهيه و تدوين:شهناز رجبي ناظر علمي:ـــــ متقاضي: طيبه صفايي (عضو كميسيون آموزش و تحقيقات) ويراستار تخصصي: ـــــ ويراستار ادبي: ـــــ
واژههاي كليدي و معادل انگليسي آنها: 1. قانون (Laws) 2. جمهوري اسلامي (Islamic Revelation) 3. خانواده (Family)
تاريخ انتشار: 19/12/1387 |
Leave a Reply