قوانين مربوط به زنان، خانواده و كودكان طي سه دهه انقلاب

  • جهت هرگونه سوال و دریافت راهنمایی با ما تماس بگیرید.
  • آدرس : محدوده خیابان قطریه – خیابان اندرزگو
Rate this post

 

قوانين مربوط به زنان، خانواده و كودكان طي سه دهه انقلاب در مجلس شوراي اسلامي

 


دفتر: مطالعات فرهنگي

فهرست مطالب

 

مقدمه. 1

قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و توجه به حقوق زنان و خانواده. 3

دوره اول مجلس شوراي اسلامي… 5

دوره دوم مجلس شوراي اسلامي… 10

دوره سوم مجلس شوراي اسلامي… 14

دوره چهارم مجلس شوراي اسلامي… 19

دوره پنجم مجلس شوراي اسلامي… 23

دوره ششم مجلس شوراي اسلامي… 27

دوره هفتم مجلس شوراي اسلامي… 30

 

مقدمه

در سه دهه بعد از پيروزي انقلاب اسلامي، ايران شاهد تحولات بي‌شماري از لحاظ اجتماعي، سياسي، اقتصادي و … بوده‌است. خانواده و حقوق خانواده نيز در مسير اين تغيير و تحول‌ها قرار گرفته است. در حقوق خانواده بيشترين توجه به حقوق زنان و كودكان است. از اين‌رو اين دگرگوني‌ها، نه‌تنها آداب و رسوم خوب گذشته را حفظ كرده است، بلكه از پيرايه‌هاي آن كاسته و به‌تدريج آثار مثبتي نيز در جامعه بر جاي گذاشته است. اهميت به حقوق خانواده تا حد زيادي ناشي از اهميت و ارزش گذاشتن به مقام والاي خانواده و نقش مادري است كه در قانون اساسي به آن تأكيد شده‌است.

در طي سي سال گذشته هفت دوره قانون‌گذاري را پشت سر گذاشته و اكنون در دوره هشتم به‌سر مي‌بريم. بررسي قانون‌گذاري از سال 1359 تا پايان دوره هفتم سال 1387 بيانگر تلاش قوه مقننه در طراحي و تدوين قوانيني مناسب با شرايط روز در كشور بوده است.

مشاركت زنان در احراز سمت نمايندگي مجلس شوراي اسلامي هم قابل توجه است و هم نشان‌دهنده فراهم بودن زمينه فعاليت براي زنان در عرصه قانون‌گذاري مي‌باشد.

مقايسه آمار شركت‌كنندگان زن در دوره‌هاي اول تا هفتم مجلس شوراي اسلامي آشكار مي‌كند كه تعداد زنان داوطلب از 90 نفر واجد صلاحيت براي نامزد شدن مجلس در دوره اول به 827 نفر واجد صلاحيت براي مرحله هفتم رسيد.يعني تعداد كانديداهاي انتخابات مجلس حدود 10 برابر شده است. اما تعداد زنان منتخب در مجلس شوراي اسلامي از 4 نفر در دوره اول به 13 نفر در دوره هفتم رسيده است. دوره‌هاي اول تا چهارم، بيشتر كانديداها از تهران بودند، اما از آن دوره به بعد، به‌جز تهران، از شهرهاي ديگر نيز زناني داوطلب نمايندگي بودند.

حضور زنان در مجلس، در وضع و تصويب قوانين مربوط به زنان، خانواده و كودكان تأثير بسزايي داشته است كه اين تأثير گاه مستقيم يعني در قالب ارائه طرح از سوي زنان نماينده به‌صورت انفرادي يا جمعي بوده است و گاه غير‌مستقيم يعني حمايت از طرح‌ها و لوايح مربوط به زنان، خانواده و كودكان در كميسيون‌هاي مختلف مجلس روي داده است.

مجموعه حاضر ضمن معرفي هر دوره قانون‌گذاري به‌صورت مختصر و كوتاه، به‌منظور تسهيل در اطلاع‌رساني با ارائه جداولي با عناوين قانون و تاريخ تصويب و تأييد آن همراه است.

در‌ضمن در هر دوره چهار قانون بودجه‌اي به تصويب رسيده است (يعني در هر سال يك قانون بودجه) كه در قوانين بودجه‌اي نيز بخش‌هايي مربوط به زنان و خانواده لحاظ شده است، به‌علت حجم زياد بودجه‌هاي ساليانه آوردن آنها در اين گزارش مقدور نبوده است و همچنين قوانين مربوط به برنامه‌هاي توسعه‌اي كشور كه تاكنون چهار برنامه را پشت سر گذاشته‌ايم، در برنامه‌هاي توسعه نيز موادي مربوط به زنان و خانواده مورد بررسي قرار گرفته‌اند.

قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و توجه به حقوق زنان و خانواده

توجه خاص به حقوق زنان و فراهم نمودن امكانات لازم براي توانمندسازي آنان و مشاركت در فعاليت‌هاي علمي، فرهنگي، اجتماعي و تساوي آنان با مردان در برابر قوانين با رعايت موازين اسلامي در اصول مختلف قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران به صراحت بيان شده است، كه اين اصول عبارت‌اند از:

  • اصل سوم بند«14» ـدولت جمهوري اسلامي ايران موظف است براي نيل به اهداف مذكور در اصل دوم، همه امكانات خود را براي امور زير به‌كار برد:

بند «14» ـ تأمين حقوق همه‌جانبه افراد از زن و مرد و ايجاد امنيت قضايي عادلانه براي همه و تساوي عموم در برابر قانون.

  • اصل دهمـاز آنجا كه خانواده واحد بنيادي جامعه اسلامي است، همه قوانين و مقررات و برنامه‏ريزي‌هاي مربوط بايد در جهت آسان كردن تشكيل خانواده، پاسداري از قداست آن و استواري روابط خانوادگي برپايه حقوق و اخلاق اسلامي باشد.
  • اصل دوازدهم ـدين رسمي ايران، اسلام و مذهب جعفري اثني‌عشري است و اين اصل الي‏الابد غير قابل تغيير است و مذاهب ديگر اسلامي اعم از حنفي، شافعي، مالكي، حنبلي و زيدي داراي احترام كامل مي‌باشند و پيروان اين مذاهب در انجام مراسم مذهبي، طبق فقه خودشان آزادند و در تعليم و تربيت ديني و احوال شخصيه (ازدواج، طلاق، ارث و وصيت) و دعاوي مربوط به آن در دادگاه‏ها رسميت دارند و در هر منطقه‏اي كه پيروان هريك از اين مذاهب اكثريت داشته باشند، مقررات محلي در حدود اختيارات شوراها برطبق آن مذهب خواهد بود، با حفظ حقوق پيروان ساير مذاهب.
  • اصل بيستم ـهمه افراد ملت اعم از زن و مرد يكسان در حمايت قانون قرار دارند و از همه حقوق انساني، سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي با رعايت موازين اسلام برخوردارند.
  • اصل بيستويكم ـدولت موظف است حقوق زن را در تمام جهات با رعايت موازين اسلامي تضمين نمايد و امور زير را انجام دهد:
  1. ايجاد زمينه‏هاي مساعد براي رشد شخصيت زن و احياي حقوق مادي و معنوي او.
  2. حمايت مادران، بالخصوص در دوران بارداري و حضانت فرزند و حمايت از كودكان بي‏سرپرست.
  3. ايجاد دادگاه صالح براي حفظ كيان و بقاي خانواده.
  4. ايجاد بيمه خاص بيوگان و زنان سالخورده و بي‏سرپرست.
  5. اعطاي قيمومت فرزندان به مادران شايسته در جهت غبطه آنها در‌صورت نبودن ولي شرعي.
  • اصل سيويكم ـداشتن مسكن متناسب با نياز، حق هر فرد و خانواده ايراني است. دولت موظف است با رعايت اولويت براي آنها كه نيازمندترند به‌خصوص روستانشينان و كارگران زمينه اجراي اين اصل را فراهم كند.
  • اصل چهلوسوم بند«1» ـبراي تأمين استقلال اقتصادي جامعه و ريشه‏كن كردن فقر و محروميت و برآوردن نيازهاي انسان در جريان رشد، با حفظ آزادگي او، اقتصاد جمهوري اسلامي ايران براساس ضوابط زير استوار مي‌شود:
  1. تأمين نيازهاي اساسي، مسكن، خوراك، پوشاك، بهداشت، درمان، آموزش و پرورش و امكانات لازم براي تشكيل خانواده براي همه.
  • اصل يكصدوچهلودوم ـدارايي رهبر، رئيس‌جمهور، معاونان رئيس‌جمهور، وزيران و همسر و فرزندان آنان قبل و بعد از خدمت، توسط رئيس قوه قضائيه رسيدگي مي‌شود كه برخلاف حق، افزايش نيافته باشد.

دوره اول مجلس شوراي اسلامي

اولين انتخابات مجلس شوراي اسلامي سال 1359-1363 است كه چهار نماينده زن حضور داشتند كه اين تعداد نسبت به كل نمايندگان مجلس، 1/6 درصد و بالاترين سطح تحصيلات فوق ليسانس و پايين‌ترين آن ابتدايي بود. در دوره اول مجلس كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي شروع شد شرايط جامعه به‌دليل مسائل و مشكلات خاص اين دوره از ويژگي خاصي برخوردار بود. اين مسائل عبارت بودند از:

– تغيير سيستم حكومتي و تشكيل جمهوري اسلامي،

– فشار سياست‌هاي بيگانگان،

– تحريم اقتصادي،

– جنگ تحميلي.

مجموعه اين مشكلات سبب شد كه نمايندگان اين دوره از مجلس نگاه حمايتي نسبت به وضع قوانين داشته باشند.قانون‌گذار بيشتر به مسائلي مانند خانواده شهدا، مجروحين، مفقودين، اسرا و همچنين براي پيشگيري از حوادث خطير نمايندگي، قانون برقراري حقوق وظيفه و مستمري نمايندگان، برقراري حقوق و دستمزد براي نيروهاي مسلح، توجه به مشكلات پيش آمده براي زنان و كودكان پرداخته است كه بخش عظيمي از اين نگاه لازمه جامعه و اين دوره از قانون‌گذاري بود.

در اين دوره 18 قانون (جدول 1) در مورد زنان، خانواده و كودكان به تصويب رسيد. مانند:

– قانون خدمت يك‌ماهه پزشكان و وابستگان حرفه پزشكي و پيراپزشكي(تبصره «3» معافيت زنان متأهل پزشك و پيراپزشك از حرف وابسته از خدمت در مناطق جنگي).

– قانون واگذاري حق حضانت فرزندان صغير يا محجور به مادران آنها(حضانت فرزندان صغير يا محجوري که پدرانشان به مقام والاي شهادت رسيده يا فوت شده باشند با مادران آنها خواهد بود و هزينه متعارف زندگي اين فرزندان که از اموال موروثي خودشان يا از طريق بودجه دولت يا يکي از نهادهاي انقلابي پرداخت مي‌شود).

– قانون اصلاح موادي از قانون مدني (تابعيت، نكاح قبل از بلوغ،اجازه ازدواج،عيوب فسخ نكاح،طلاق،سن بلوغ و …).

– قانون تأمين زنان و كودكان بي‌سرپرست.

اين قانون دولت را مکلف كرده است که نسبت به تضمين بيمه و رفاه زنان و کودکان بي‌سرپرست موضوع بند «4» اصل 21 قانون اساسي اقدام نمايد.

– قانون راجع به خدمت نيمه‌وقت بانوان.

وزارتخانه‌ها و مؤسسات مشمول قانون استخدام کشوري و شرکت‌هاي دولتي و مؤسساتي که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است، مي‌توانند در‌صورت تقاضاي بانوان کارمند رسمي و ثابت خود و موافقت بالاترين مقام مسئول خدمت آنها را نيمه‌وقت تعيين كنند.

– قانون پرداخت كمك هزينه مسكن و كمك هزينه تحصيلي به فرزندان مأموران ثابت نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران وزارتخانه‌ها،مؤسسات و شركت‌هاي دولتي در خارج از كشور.

در اين قانون به دولت اجازه داده شده که با توجه به گراني مسکن و مقتضيات تحصيلي محل مأموريت پرسنل (نامبرده شده در اين قانون)در مدت مأموريت‌شان نسبت به پرداخت کمک هزينه مسکن و هزينه تحصيل فرزندان کارکنان خود اقدام نمايند.

ـ قانون مجازات اسلامي ماده (102) جرائم ضد‌عفت و اخلاق عمومي.

پس از انقلاب اسلامي، ضرورت پياده‌سازي احكام اسلامي به مرور احساس شد، لذا نخست موضوع قانون حجاب مطرح شد. قانون مجازات اسلامي با تبصره ماده (638) به حجاب رسميت قانوني بخشيد.

به‌موجب ماده (102) قانون مجازات اسلامي هرکس علناً در انظار و اماکن عمومي و معابر تظاهر به‌عمل حرامي نمايد، علاوه‌بر کيفر عمل تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم مي‌گردد و درصورتي که مرتکب عملي شود که نفس عمل داراي کيفر نمي‌باشد، ولي عفت عمومي راجريحه‌دار نمايد، فقط تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم مي‌گردد.

تبصره ـ زناني که بدون حجاب شرعي در معابر و انظار عمومي ظاهر شوند، به تعزير تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهند شد.

جدول 1. مجلس اول

رديف عنوان قانون تاريخ تصويب

مجلس

تاريخ تأييد

شوراي نگهبان

1 قانون اصلاح خدمت خارج از مركز پزشكان و دندانپزشكان و داروسازان(تبصره ماده (6) خدمت خارج از مركز زنان به مدت‌3سال مي‌باشد) 4/3/1360 20/3/1360
2 قانون خدمت يك‌ماهه پزشكان و وابستگان حرفه پزشكي و پيراپزشكي(تبصره «3» زنان متأهل پزشك و پيراپزشك و حرف وابسته از انجام خدمات مزبور معاف مي‌باشند) 24/8/1360 24/8/1360
3 قانون برقراري حقوق وظيفه و مستمري نمايندگان مجلس و عائله تحت تكفل آنان در مقابل حوادث و سوانح ناشي از مسئوليت‌هاي خطير نمايندگي 2/9/1360 23/9/1360
4 قانون واگذاري حق حضانت فرزندان صغير يا محجور به مادران آنها 8/10/1360 22/10/1360
5 تفسير قانوني مجلس شوراي اسلامي راجع به قانون خدمت نيروي انساني، درماني و بهداشتي مصوب 14/9/1358 و قانون اصلاح خدمت خارج از مركز پزشكان و دندانپزشكان و داروسازان مصوب 4/3/1360(در مورد مشمولان اناث كه در زمان تصويب قانون شوهر نداشته‌اند) 24/1/1361 7/2/1361
6 قانون اصلاح بند«ث» ماده (3) قانون برقراري حقوق وظيفه و مستمري نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و عائله تحت تكفل آنان در مقابل حوادث و سوانح ناشي از مسئوليت‌هاي خطير زندگي 27/3/1361 27/3/1361
7 قانون راجع به فارغ‌التحصيلان رشته پزشكي براي ورود به دوره‌ تخصصي قبل از انجام خدمت سربازي و خدمات قانوني ديگر(در مورد تعدادي از بانوان فارغ‌التحصيل پزشكي براي طي دوره رشته‌ زنان و مامايي) 2/6/1361 2/6/1361
8 قانون برقراري حقوق وظيفه و مستمري براي محافظين و رانندگاني كه به درجه رفيع شهادت نايل مي‌شوند يا در راه انجام وظيفه فوت يا معلول مي‌شوند

(تبصره «1» عائله تحت تكفل آنها)

2/8/1361 2/8/1361
9 قانون اصلاح موادي از قانون مدني (تابعيت، نكاح قبل از بلوغ، نكاح دختري كه هنوز شوهر نكرده،عيوب فسخ نكاح و …) 8/10/1361 4/11/1361
10 قانون معافيت يك نفر از فرزندان خانواده شهدا از خدمت نظام وظيفه 25/11/1361 27/11/1361
11 قانون برقراري حقوق وظيفه از كارافتادگي و وظيفه عائله تحت تكفل جانبازان و شهداي انقلاب اسلامي ايران و جنگ تحميلي و پرداخت حقوق و مزاياي مجروحين جنگ تحميلي و انقلاب اسلامي 25/11/1361 2/12/1361
12 قانون اصلاح فصل سوم قانون گذرنامه مصوب 19 اسفندماه 1351 («تبصره«1»، «2» و «3» ماده (10)»همسران مشمولين و فرزندان كمتر از 18 سال) 31/3/1362 5/4/1362
13 قانون مجازات اسلامي 18/5/1362 10/6/1362
14 قانون راجع به حذف آخر تبصره «33» قانون بودجه سال          1362(كمك براي خانواده‌هايي كه زن و شوهر كارمند دولت باشند) 10/7/1362 10/7/1362
15 قانون تأمين زنان و كودكان بي‌سرپرست 1/8/1362 17/8/1362
16 قانون راجع به خدمت نيمه‌وقت بانوان 10/9/1362 17/9/1362
17 قانون پرداخت كمك هزينه مسكن و كمك هزينه تحصيلي به فرزندان مأموران ثابت نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران وزارتخانه‌ها،مؤسسات و شركت‌هاي دولتي در خارج از كشور 18/2/1363 14/3/1363
18 قانون الحاق سه تبصره به قانون راجع به معافيت آن عده از معلولين انقلاب اسلامي كه قادر به انجام كار مي‌باشند. همچنين افراد خانواده شهدا و معلولين از شرط بند«ج» ماده (14) قانون استخدام كشوري مصوب 16/6/1361 مجلس شوراي اسلامي 1/3/1363 14/3/1363

مأخذ: مجموعه قوانين اولين دوره مجلس شوراي اسلامي، 7 خرداد 1359 تا 6 خرداد 1363.

تنظيم:اداره تنقيح قوانين،چاپخانه مجلس شوراي اسلامي.

دوره دوم مجلس شوراي اسلامي

دومين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي (1363-1367) در اين دوره نيز چهار نماينده زن به مجلس راه يافتند كه اين تعداد نيز مانند دوره اول مجلس نسبت به كل نمايندگان مجلس، 1/6 درصد بوده و بالاترين سطح تحصيلات فوق ليسانس و پايين‌ترين آن ابتدايي بود. دوره دوم مجلس نيز در طول جنگ تحميلي و دفاع مقدس قرار داشت.اين دوره زماني کار خود را آغاز كرد و در شرايطي به پايان رسانيد که توطئه‌هاي شيطاني ابرقدرت‌ها و وابستگان‌شان در ابعاد مختلف ادامه داشت و به حق نمايندگان اين دوره به‌خوبي توانستند براي حاکميت قوانين اسلامي تلاش نمايند و رسالت مکتبي را سرلوحه اهداف خود قرار دهند و به اين فرموده امام (ره) که «مسئوليت‌هايي که چنين مجلسي دارد بسيار بزرگ است» در حد توان جامه عمل بپوشانند. در اين دوره علاوه‌بر قوانين حمايتي، قوانين ديگري نيز به تصويب رسيد. در اين دوره 24 قانون (جدول 2) در مورد زنان و خانواده و كودكان به تصويب رسيد. مانند:

– قانون اصلاح ماده (1205) قانون مدني(يافتن راه حل براي پرداخت نفقه زن كه در اين قانون اجازه داده شد تا از اموال شوهر غايب يا مستنكف برداشت شود يا امكان قرض گرفتن فراهم شد).

– قانون‌ اعزام دانشجو به خارج از كشور(اين طرح با هدف تأمين نيروي انساني متعهد و متخصص براي كشور، تصويب شد، اما به‌دليل تبصره «1» از ماده (3) كه موجب محدوديت براي دختران مجرد بود با اعتراض برخي از گروه‌هاي جامعه مواجه شد).

– قانون نحوه اجراي قانون مربوط به خدمت نيمه‌وقت بانوان مصوب دهم آذرماه 1362.

نحوه اجراي اين قانون در 17 ماده و يک تبصره بيان شده است.

– قانون‌حق‌حضانت فرزندان صغير يامحجوربه‌مادران‌آنها(در مورد حضانت فرزندان شهدا).

تبصره «2» اين قانون بيان مي‌دارد که ازدواج مادراني که در ماده واحده ذکر شده است، مانع حق حضانت آنها نمي‌گردد.

– قانون اعطاي مرخصي بدون حقوق مستخدمين رسمي يا ثابت كه همسر آنان به مأموريت ثابت خارج از كشور اعزام مي‌شوند.

مستخدمين مشمول اين قانون مي‌توانند بدون رعايت محدوديت زماني تا پايان مدت مأموريت مذکور از مرخصي بدون حقوق استفاده نمايند که موافقت با اين مرخصي پس از اعلام دستگاه اعزام‌کننده مأمور و تعيين مدت مأموريت مستخدم به‌عمل خواهد آمد. مرخصي بدون حقوق اين قانون حداکثر از شش سال تجاوز نخواهد کرد.

– قانون معافيت يك نفر از فرزندان خانواده‌هاي شهدا، معلولين، اسرا، مفقودالاثرها از خدمت وظيفه عمومي.

– قانون مربوط به حق حضانت، به‌موجب اين قانون چنانچه به حکم دادگاه مدني خاص يا قائم مقام آن دادگاه حضانت طفل به‌عهده کسي قرار گيرد و پدر و مادر يا شخص ديگري مانع اجراي حکم شود يا از استرداد طفل امتناع ورزد، دادگاه صادر‌کننده حکم، وي را الزام به عدم ممانعت يا استرداد طفل مي‌نمايد و در‌صورت مخالفت به حبس تا اجراي حکم محکوم خواهد شد.

قانون نحوه رسيدگي به تخلفات و مجازات فروشندگان لباس‌هايي که استفاده از آنها در ملأ عام خلاف شرع است يا عفت عمومي را جريحه‌دار مي‌کند.

قانون محكوميت كساني كه وضع پوشش لباس و آرايش آنان در انظار عمومي، خلاف شرع و موجب ترويج فساد و يا هتك عفت محسوب مي‌شود به تذكر، توبيخ، تهديد، تعطيل محل كسب،لغو پروانه و 10 الي 20 ضربه شلاق و جريمه نقدي مي‌شود.

– قانون الزام تزريق واكسن ضد كزاز براي بانوان قبل از ازدواج، اين قانون با الزاماتي كه مقرر كرد از نظر حمايت از سلامت مادران و نوزادان داراي اهميت است و از نظر ممانعت از مرگ‌ومير مادران و نوزادان قابل توجه مي‌باشد.

جدول 2. مجلس دوم

رديف عنوان قانون تاريخ تصويب

مجلس

تاريخ تأييد

شوراي نگهبان

1 قانون اصلاح ماده (1205) قانون مدني(نفقه) 6/5/1363 9/5/1363
2 قانون نحوه اجراي اصل 49 قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران (ماده (6) اموال اشخاص حقيقي و حقوقي و خانواده تحت تكفل آنها) 17/5/1363  
3 قانون خدمت وظيفه عمومي(آموزش نظامي اتباع اناث- كمك به خانواده مشمولين و…) 29/7/1363 8/8/1363
4 قانون خدمت يك‌ماهه پزشكان و وابستگان حرفه پزشكي و پيراپزشكي(زنان متأهل پزشك و پيراپزشك از انجام خدمات مزبور در اين قانون معاف مي‌باشند) 22/8/1363 22/8/1363
5 قانون اصلاح لايحه قانون راجع به تأمين معلولين و افراد خانواده آنها و همچنين افراد خانواده شهداي انقلاب اسلامي مصوب 25/12/1358 22/8/1363 29/8/1363
6 قانون اصلاح تبصره «2» ماده واحده قانون اجازه پرداخت وظيفه و مستمري وراث كارمندان مصوب28آذر1328و برقراري حقوق وظيفه در مورد فرزندان و نوادگان اناث 2/10/1363 15/10/1363
7 قانون اصلاح قانون ثبت احوال مصوب 1355 (ولادت، ازدواج، طلاق، رجوع و …) 18/10/1363 24/10/1363
8 قانون نحوه اجراي قانون مربوط به خدمت نيمه‌وقت بانوان مصوب دهم آذرماه 1362 18/1/1364 21/1/1364
9 قانون‌ اعزام دانشجو به خارج از كشور(زنان ليسانس‌ و بالاتر) 25/1/1364 5/2/1364
10 قانون‌حق‌حضانت فرزندان صغير يامحجوربه‌مادران‌آنها 6/5/1364 13/5/1364
11 قانون تشكيل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي(رشته‌هاي تخصصي زنان و مامايي) 9/7/1364 24/7/1364
12 قانون اصلاح ماده (45) قانون خدمت وظيفه عمومي مصوب 29/7/1363 مجلس شوراي اسلامي(معافيت يكي از فرزندان خانواده با شرايط موجود در قانون) 14/9/1364 14/9/1364
13 قانون الزام دولت جهت استخدام ده درصد از پرسنل مورد نياز خود از بين جانبازان انقلاب اسلامي و بستگان شهدا(فرزندان شاهد،اسرا، مفقودين و جانبازان) 3/11/1364 3/11/1364
14 قانون برقراري حقوق وظيفه و مستمري نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و عائله تحت تكفل آنان در مقابل حوادث و سوانح ناشي از مسئوليت‌هاي خطير نمايندگي 19/4/1365 25/4/1365
15 قانون مربوط به حق حضانت 22/4/1365 26/4/1365
16 قانون نحوه رسيدگي به تخلفات و مجازات فروشندگان لباس‌هايي که استفاده از آنها در ملأ عام خلاف شرع است يا عفت عمومي را جريحه‌دار مي‌کند. 28/12/1365 28/12/1365
17 قانون نحوه كمك به خانواده‌هاي مشموليني كه با اعزام مشمول قدرت اداره معاش خود را از دست مي‌دهند 3/6/1366 19/6/1366
18 قانون ارتش جمهوري اسلامي ايران(ماده (32) استخدام زنان، ماده (94) مرخصي بارداري، ماده (164) فرزندان، ماده (167) خانواده شهدا، ماده (169) زنان نظامي 7/7/1366 15/7/1366
19 قانون اعطاي مرخصي بدون حقوق مستخدمين رسمي يا ثابت كه همسر آنان به مأموريت ثابت خارج از كشور اعزام مي‌شوند 1/9/1366 19/9/1366
20 قانون معافيت يك نفر از فرزندان خانواده‌هاي شهدا، معلولين، اسرا، مفقودالاثرها از خدمت وظيفه عمومي 24/9/1366 2/10/1366
21 قانون نحوه تعديل نيروي انساني دستگاه‌هاي دولتي(ماده (9) فرزندان و نوادگان اناث متوفي) 27/10/1366 8/11/1366
22 قانون الزام تزريق واكسن ضد كزاز براي بانوان قبل از ازدواج 23/1/1367 19/2/1367
23 قانون مربوط به خدمت پزشكان و پيراپزشكان (بانوان متأهل و همسران و فرزندان شهدا، اسرا و مفقودين) 30/1/1367 21/2/1367
24 قانون تشكيلات و وظايف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي(اقدامات حمايتي براي كودكان در سنين قبل از دبستان و سالمندان و خانواده‌ها و افراد بي‌سرپرست) 3/3/1367 12/3/1367

مأخذ: مجموعه قوانين دومين دوره مجلس شوراي اسلامي، 7 خرداد 1363 تا 6 خرداد 1367.

تنظيم:اداره كل قوانين، اداره كل فرهنگي و روابط عمومي، اداره تبليغات و انتشارات، چاپخانه مجلس شوراي اسلامي.

دوره سوم مجلس شوراي اسلامي

در سومين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي ( 1367-1371) چهار نماينده زن حضور داشتند كه اين تعداد نسبت به كل نمايندگان مجلس، 1/6 درصد و بالاترين سطح تحصيلات فوق ليسانس و پايين‌ترين آن ابتدايي بود.در اين دوره از مجلس نيز همچنان جنگ تحميلي تبعات خود را نشان داد.از حوادث بسيار مهم و سرنوشت‌سازي که در اين دوره اتفاق افتاد رحلت قائد عظيم‌الشأن و بنيان‌گذار جمهوري اسلامي ايران حضرت امام خميني (ره) و سپس انتخاب حضرت آيت‌الله خامنه‌اي (مدظله‌العالي)به ولايت امر و رهبري نظام مقدس اسلامي ايران توسط مجلس محترم خبرگان رهبري بود.

با توجه به اينكه عصر سازندگي شروع شده بود هنوز بسياري از خانواده‌ها نيازمند به حمايت بودند.با توجه به جدول 3 متوجه مي‌شويم كه بيشتر قوانين مصوب در اين دوره خانواده‌هاي شهدا، مفقودين، اسرا و آزادگان را در بر مي‌گيرد كه نشان‌دهنده توجه به حل مشكلات پيش‌آمده براي اين قشر است و طبعاً حمايت بيشتري را مد نظر دارد. در اين دوره مجلس 21 قانون (جدول 3) در مباحث زنان، خانواده و كودكان به تصويب رسيد. مانند:

– قانون ايجاد تسهيلات لازم جهت صدور پروانه كسب براي جانبازان، اسراي آزادشده و خانواده محترم شهدا و مفقودين و اصلاح موادي از قانون نظام صنفي.

اين قانون شامل افراد ذيل مي‌گردد:

ـ جانبازان و اسراي آزاد شده، سرپرست خانواده‌اي که فرزند ذکور آن خانواده به شهادت رسيده يا مفقودالاثر شده باشند.

ـ يکي از وابستگان درجه يک شهيد يا مفقودالاثري که متکفل کمک هزينه خانواده‌شان است.

– قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت (ماده (9) كمك هزينه عائله‌مندي و اولاد).

– قانون اصلاح موادي از قانون مدني(تابعيت زنان، نكاح قبل از بلوغ، غيبت پدر يا جد پدري در مورد ازدواج دختر، عيوب فسخ نکاح، عسر و حرج زوجه و نفقه).

– قانون اصلاح بند «ب» تبصره «1» قانون بازنشستگي و وظيفه قانون استخدام کشوري مصوب 13/12/1368 مجلس شوراي اسلامي.

در اين قانون به مستخدمان زن اجازه داده شده پيش از موعد و با بيست سال سابقه خدمت تقاضاي بازنشستگي نمايند.

يكي از مهم‌ترين قوانين مصوب مجلس درباره زنان، تصويب فصل مربوط به زنان در قانون كار بود كه به‌دليل اشكالات شوراي نگهبان و امتناع مجلس از اصلاح آن در تاريخ 26/8/1369 به تصويب مجمع تشخيص مصلحت نظام رسيد.

اهم مواد مربوط به زنان در قانون كار عبارت بودند از:

الزام قانون به حمايت از زنان شاغل، آزادي آنان در انتخاب شغل‌هاي غير‌مغاير با اسلام، مصالح عمومي و حقوق ديگران، ممنوع بودن سپردن كارهاي خطرناك، سخت و زيان‌آور و ممنوعيت حمل بار بيش از بيست‌كيلوگرم براي زنان كارگر، تعيين 90 روز مرخصي يا حقوق قبل و بعد از زايمان و احتساب اين مدت جزء سوابق خدمت و اجازه نيم ساعته به مادران شيرده براي شيردادن كودكان پس از هر سه ساعت كار.

جدول 3. مجلس سوم

رديف عنوان قانون تاريخ تصويب

مجلس

تاريخ تأييد

شوراي نگهبان

1 قانون الحاق دولت جمهوري اسلامي ايران به كنوانسيون وين راجع به نمايندگي دول در روابط خود با سازمان‌هاي بين‌المللي جهاني(ماده (38) در مورد اعضاي خانواده افراد مأمور) 26/4/1367 4/5/1367
2 قانون مقررات استخدامي نهضت سوادآموزي جمهوري اسلامي ايران(اولويت استخدام با فرزندان و همسران شهدا و مفقودالاثرها و اسرا) 13/6/1367 22/6/1367
3 قانون حقوق والدين بازنشسته و وظيفه‌بگير شهدا و جانبازان و مفقودين انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي 20/9/1367 23/9/1367
4 قانون استخدام جانبازان، اسرا و افراد خانواده‌هاي شهدا، جانبازان از كارافتاده، اسرا و مفقودالاثرهاي انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي و همچنين افرادي كه حداقل 9 ماه متوالي يا يك‌سال متناوب داوطلبانه در جبهه خدمت نموده‌اند 7/10/1367 20/10/1367
5 قانون الحاق يك تبصره به قانون استخدام جانبازان، اسرا و افراد خانواده‌هاي شهدا، جانبازان از كارافتاده، اسرا و مفقودالاثرهاي انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي 3/2/1368 3/2/1368
6 قانون ادامه استفاده خانواده افرادي كه ساكن خانه‌هاي سازماني بوده و شهيد، جانباز، اسير و مفقودالاثر شده‌اند 27/2/1368 4/3/1368
7 قانون حمايت از آزادگان (اسراي آزادشده) بعد از ورود به كشور(مشمول خانواده اسرانيز مي‌شود) 13/9/1368 22/9/1368
8 قانون حقوق و مزاياي مستمر، پس‌انداز ثابت، حق بيمه و بيمه درماني مشمولين قانون ارتش جمهوري اسلامي ايران(عائله تحت تكفل پرسنلي كه با داشتن حداقل بيست سال خدمت اخراج مي‌شوند) 27/10/1368 11/11/1368
9 قانون ايجاد تسهيلات لازم جهت صدور پروانه كسب براي جانبازان، اسراي آزادشده و خانواده محترم شهدا و مفقودين و اصلاح موادي از قانون نظام صنفي 13/12/1368 20/12/1368
10 قانون حمايت از انقلاب اسلامي مردم فلسطين(حمايت از خانواده‌هاي شهدا،جانبازان، اسرا و مفقودين سرزمين‌هاي اشغالي) 19/2/1369 19/2/1369
11 قانون بيمه بيكاري(افراد تحت تكفل موضوع ماده (7)) 26/6/1369 10/7/1369
12 قانون مشمول قوانيني كه در مورد شهدا و خانواده معظم ايشان وضع گرديد يا مي‌گردد به اسرا و مفقود‌الاثرها و خانواده ايشان 12/10/1369 26/10/1369
13 قانون اصلاح موادي از قانون خدمت پزشكان و پيراپزشكان مصوب 30/1/1367 و الحاق موادي به آن(تبصره «3» بانوان متأهل، تبصره «4» ازدواج بانوان مجرد) 13/5/1370 13/6/1370
14 قانون اصلاح بند «1» ماده(18) قانون گذرنامه مصوب 10/12/1351(همسر و فرزندان كاركنان دولت و كساني كه براي فرصت‌هاي مطالعاتي اعزام شده‌اند) 23/5/1370 6/6/1370
15 اساسنامه سازمان آموزش و پرورش (كودكان و دانش‌آموزان استثنايي) 29/5/1370 24/6/1370
16 قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت (ماده (9) كمك هزينه عائله‌مندي و اولاد) 13/6/1370 24/6/1370
17 قانون مقررات استخدامي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي(ماده (16) شرايط استخدام براي ايثارگران و خانواده درجه يك آنان، ماده (20) استخدام زنان در سپاه) 21/7/1370 24/7/1370
18 قانون اصلاح موادي از قانون مدني(تابعيت زنان، نكاح قبل از بلوغ، غيبت پدر يا جد پدري) 14/8/1370 21/8/1370
19 قانون اصلاح بند «ب» تبصره «1» قانون بازنشستگي و وظيفه قانون استخدام کشوري مصوب 13/12/1368 مجلس شوراي اسلامي 3/10/1370 11/10/1370
20 قانون اصلاح حداكثر سن داوطلبان استخدام(افراد خانواده شهدا، جانبازان، آزادگان و مفقودالاثرها) 22/2/1371 31/2/1371
21 قانون الحاق يك تبصره به ماده (49) قانون استخدام كشوري(مستخدمين رسمي كه همسر آنان در مشاغل حساس دولتي اشتغال دارند) 3/3/1371 7/3/1371

مأخذ: مجموعه قوانين سومين دوره مجلس شوراي اسلامي، 7 خرداد 1367 تا 6 خرداد 1371.

تنظيم:اداره كل قوانين،اداره كل فرهنگي و روابط عمومي، اداره تبليغات و انتشارات، چاپخانه مجلس شوراي اسلامي.

دوره چهارم مجلس شوراي اسلامي

چهارمين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي (1371-1375) تعداد نمايندگان زن به 9 نفر رسيد كه اين تعداد نسبت به كل نمايندگان مجلس،3/6درصدبود حضور بانوان در مجلس چهارم نسبت به مجلس سوم از رشدي معادل125درصد برخوردار شد. بالاترين سطح تحصيلات دكترا و پايين‌ترين آن سوم راهنمايي بود.در اين دوره براي اولين بار نمايندگاني از شهرستان‌ها نيز به جمع نمايندگان پيوستند.در اين‌دوره تعداد 22(جدول 4)قانون درباره زنان،خانواده و كودكان به تصويب رسيد.

– قانون تأمين زنان و كودكان بي‌سرپرست.

به‌موجب اين قانون دولت بايد به تأمين زنان بيوه، فقير، زنان پير و سالخورده، بي‌سرپرست و ساير زنان و دختران بي‌سرپرست بپردازد.

– قانون تنظيم خانواده و جمعيت.

به‌موجب اين قانون کليه امتيازاتي که در قانون براساس تعداد فرزندان يا عائله پيش‌بيني و وضع شده‌اند در مورد فرزندان چهارم و بعد که پس از يک‌سال از تصويب اين قانون متولد مي‌شوند، قابل محاسبه و اعمال نخواهد بود.

– قانون تخصيص سهميه براي زنان در پذيرش دستياري رشته‌هاي تخصصي پزشكي.

به‌موجب اين قانون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي موظف شده است که حداقل 25 درصد از سهميه پذيرش دستياري در رشته‌هاي جراحي اعصاب، ارولوژي، ارتوپدي، گوش و حلق و بيني، چشم، راديولوژي و روانپزشکي و در‌صورت وجود داوطلب 50 درصد سهميه جراحي عمومي داخلي و قلب به خانم‌هاي پزشک قبول شده در گزينش کتبي دستياري اختصاص دهد.

– قانون اجازه الحاق جمهوري اسلامي ايران به كنوانسيون حقوق كودك.

به‌موجب اين قانون اجازه الحاق جمهوري اسلامي ايران به اين کنوانسيون داده مي‌شود مشروط بر آنکه مفاد آن در هر مورد و هر زمان در تعارض با قوانين داخلي و موازين اسلامي باشد يا قرار گيرد از طرف دولت جمهوري اسلامي ايران لازم‌الرعايه نباشد.

– قانون اصلاح تبصره «5» قانون الحاق پنج تبصره به قانون شرايط انتخاب قضات دادگستري مصوب 1363.

رئيس قوه قضائيه اجازه يافت، بانواني را كه واجد شرايط قانون انتخاب قضات هستند با پايه قضايي براي تصدي پست‌هاي مشاورت عالي اداري، قاضي تحقيق مستشاري اداره حقوقي و مانند آن، استخدام كند.

– قانون ترويج تغذيه با شير مادر و حمايت از مادران در دوران شير‌دهي.

– مرخصي زايمان تا سه فرزند براي مادراني که فرزند خود را شير مي‌دهند در بخش‌هاي دولتي و غير‌دولتي چهار ماه است.

تبصره «1» ـ مادران شيرده بعد از شروع به‌کار مجدد در‌صورت ادامه شير‌دهي مي‌توانند حداکثر تا 20 ماهگي کودک روزانه يک ساعت از مرخصي ( بدون کسر از مرخصي استحقاقي) استفاده کنند.

– قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق.

اين قانون از جهت توجه به حق‌الزحمه كارهاي زن در خانه، استفاده از مشاور زن در دادگاه از قوانين قابل اعتناست.

جدول 4. مجلس چهارم

رديف عنوان قانون تاريخ تصويب

مجلس

تاريخ تأييد

شوراي نگهبان

1 قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق 21/12/1370 مصوب مجمع تشخيص مصلحت نظام
2 قانون تأمين زنان و كودكان بي‌سرپرست 24/8/1371 27/8/1371
3 قانون اصلاح ايجاد تسهيلات براي ورود رزمندگان و جهادگران داوطلب بسيجي به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي 11/9/1371 11/9/1371
4 قانون معافيت پرسنل و خدمه ارگان‌ها و سازمان‌هاي دريايي از پرداخت عوارض موضوع ماده (7) قانون وصول برخي از درآمدهاي دولتي و مصرف آن در موارد معين(همسر و فرزندان اين قبيل مأموران چنانچه همراه بودن آنان مورد تأييد سازمان يا ارگان ذي‌ربط باشد، مي‌توانند ازتسهيلات موضوع اين قانون استفاده نمايند) 2/12/1371 9/12/1371
5 قانون صندوق رفاه دانشجويان 4/12/1371 9/12/1371
6 قانون اصلاح مواد (72) و (77) و تبصره ماده (76) قانون تأمين اجتماعي مصوب1354 و الحاق دو تبصره به ماده(76) 16/12/1371 23/12/1371
7 قانون تنظيم خانواده و جمعيت 26/2/1372 2/3/1372
8 قانون استفساريه شمول تبصره «3» قانون اصلاح قانون ايجاد تسهيلات براي ورود رزمندگان و جهادگران داوطلب بسيجي به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي به فرزندان آزادگان 22/4/1372 22/4/1372
9 قانون اصلاح ماده واحده قانون نحوه واگذاري اماكن و ميادين و غرفه توزيع ميوه مصوب 5/10/1358(خانواده رزمندگان، شهدا، آزادگان و جانبازان از اولويت برخوردار مي‌باشند) 20/5/1372 7/6/1372
10 قانون حالت اشتغال مستخدمين شهيد، جانباز از كارافتاده و مفقودالاثر انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي 30/6/1372 11/7/1372
11 قانون تخصيص سهميه براي زنان در پذيرش دستياري رشته‌هاي تخصصي پزشكي 7/7/1372 21/7/1372
12 قانون اجازه الحاق جمهوري اسلامي ايران به كنوانسيون حقوق كودك 1/12/1372 11/12/1372
13 قانون اصلاح تبصره «3» قانون اصلاح قانون ايجاد تسهيلات براي ورود رزمندگان و جهادگران داوطلب بسيجي به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي مصوب 11/9/1371 9/5/1373 12/5/1373
14 قانون نحوه واگذاري سهام دولتي و متعلق به دولت به ايثارگران و كارگران 12/5/1373 19/5/1373
15 قانون بيمه همگاني خدمات درماني كشور 3/8/1373 11/8/1373
16 قانون اصلاح تبصره «5» قانون الحاق پنج تبصره به قانون شرايط انتخاب قضات دادگستري مصوب 1363 29/1/1374 6/2/1374
17 قانون معافيت مالياتي كليه مؤسسات خصوصي شاغل در امور مربوط به حمايت و توان‌بخشي معلولان و ارائه خدمات به عقب‌ماندگان ذهني و همچنين انجام خدمات در شبانه‌روزي‌ها و مهدهاي كودك 18/4/1374 21/4/1374
18 قانون ضوابط پرداخت وام مسكن به آزادگان، جانبازان و خانواده شهدا(موضوع تبصره «52») 21/6/1374 23/6/1374
19 قانون الحاق يك تبصره به بند «1» ماده (81) قانون تأمين اجتماعي 21/6/1374 26/6/1374
20 قانون اولويت در استفاده از معافيت‌هاي تعهد خدمت، اجازه كار و تحصيل ايثارگران گروه پزشكي و پيراپزشكي 17/8/1374 17/8/1374
21 قانون ترويج تغذيه با شير مادر و حمايت از مادران در دوران شير‌دهي 22/12/1374 27/12/1374
22 قانون مربوط به خدمت پزشكان و پيراپزشكان 26/2/1375 27/2/1375

 

دوره پنجم مجلس شوراي اسلامي

پنجمين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي (1375-1379) تعداد نمايندگان زن به 14 نفر افزايش يافت كه اين تعداد نسبت به كل نمايندگان مجلس، 5/6 درصد و بالاترين سطح تحصيلات دكترا و پايين‌ترين آن ليسانس بود. سطح تحصيلات در اين دوره از رشد قابل ملاحظه‌اي برخوردار بود.نمايندگان زن در اين دوره فعال‌تر از دوره‌هاي قبلي بودند. در اين دوره 24 قانون (جدول 5) درباره زنان،خانواده و كودكان به تصويب رسيد كه بيشترين قوانين مربوط به زنان، خانواده و كودكان در اين مجلس به تصويب رسيد.

ـ قانون الحاق يك تبصره به ماده (42) آيين‌نامه داخلي مجلس شوراي اسلامي،

تأسيس كميسيون امور زنان، جوانان و خانواده كه حداقل نصف اعضاي آن در‌صورت عضو نماينده زن در مجلس، داوطلبان زن انتخاب مي‌گردد.

ـ قانون الحاق يك تبصره به قانون راجع به خدمت نيمه‌وقت بانوان

ساعت كار خانم‌هاي متقاضي با موافقت بالاترين مقام مسئول به سه‌چهارم كاهش يافت.

ـ قانون الحاق يك تبصره به ماده (1082) قانون مدني،

در‌خصوص محاسبه مهريه به نرخ روز براساس اين قانون چنانچه مهريه وجه رايج باشد، متناسب با تغيير شاخص قيمت ساليانه كه توسط بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران تعيين مي‌گردد، محاسبه و پرداخت خواهد شد.

ـ قانون الحاق يك بند و يك تبصره به ماده (6) قانون مطبوعات،

با افزايش استفاده ابزاري از تصاوير زن در مطبوعات كشور، مجلس در اين مصوبه، رسانه‌هاي گروهي را از اين اقدام و نيز از تحقير و توهين به جنس زن منع كرد.

ـ قانون اصلاح ماده (20) قانون مقررات استخدامي نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران مصوب 27/4/1374 و تبصره آن،

در اين قانون به زنان اجازه داده شد كه در نيروي انتظامي و در مشاغل لازم استخدام شوند. پيش از اين زنان در سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، ارتش و نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران براي موارد لازم و تنها به‌عنوان كارمند استخدام مي‌شدند.

ـ قانون الحاق يك تبصره به ماده (76) قانون تأمين اجتماعي مصوب 1354،

تبصره «4» ـ زنان كارگر مي‌توانند با داشتن بيست سال سابقه خدمت و 42 سال سن به‌شرط پرداخت حق بيمه، با بيست روز حقوق بازنشسته شوند.

ـ قانون انطباق امور اداري و فني مؤسسات پزشكي با موازين شرع مقدس.

يكي از پيشنهادهايي بود كه با دخالت كميسيون زنان، جوانان و خانواده به صحن علني مجلس آمد و با اعتراض گروهي در خارج از مجلس روبه‌رو شد. معترضان، اجراي طرح انطباق را به‌دليل كمبود منابع و نيروي انساني متخصص به زيان جامعه زنان در استفاده از امكانات پزشكي مي‌دانستند. اين طرح سرانجام به‌شرط اجرا در مراكزي كه امكانات آنها براي انطباق فراهم باشد، به تصويب رسيد.


جدول 5. مجلس پنجم

رديف عنوان قانون تاريخ تصويب

مجلس

تاريخ تأييد

شوراي نگهبان

1 قانون اصلاح ماده (9) قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت 15/7/1375 18/7/1375
2 قانون افزايش مستمري والدين شهدا 20/8/1375 30/8/1375
3 قانون الحاق يك تبصره به قانون استخدام جانبازان، اسرا و افراد خانواده‌هاي شهدا، جانبازان از كار‌افتاده، اسرا و مفقودالاثرهاي انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي و همچنين افرادي كه حداقل 9 ماه متوالي يا يك‌سال متناوب داوطلبانه در جبهه خدمت نموده‌اند (مصوب 7/10/1367) 7/9/1375 28/9/1375
4 قانون الحاق يك تبصره به ماده (42) آيين‌نامه داخلي مجلس شوراي اسلامي 14/9/1375 28/9/1375
5 قانون الحاق يك تبصره به قانون راجع به خدمت نيمه‌وقت بانوان 19/1/1376 10/2/1376
6 قانون الزام فراگيري آموزش‌هاي فني و حرفه‌اي براي اشتغال به‌كار 11/3/1376 21/3/1376
7 ّ قانون اصلاح قانون پرداخت كمك هزينه مسكن و كمك هزينه تحصيلي به فرزندان مأموران ثابت نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران وزارتخانه‌ها،مؤسسات و شركت‌هاي دولتي در خارج از كشور 11/4/1376 18/4/1376
8 قانون الحاق يك تبصره به ماده (1082) قانون مدني در‌خصوص مهريه 29/4/1376 8/5/1376
9 قانون واگذاري قيموميت محجوران تحت پوشش سازمان بهزيستي كشور به سازمان مذكور تا زمان تعيين قيم توسط دادگاه 29/4/1376 8/5/1376
10 قانون اختصاص تعدادي از دادگاه‌هاي موجود به دادگاه‌هاي موضوع اصل 21 قانون اساسي (دادگاه خانواده) 8/5/1376 19/5/1376
11 قانون الحاق يك تبصره به ماده (76) قانون تأمين اجتماعي مصوب 1354 1/7/1376 9/7/1376
12 قانون اصلاح ماده (1173) قانون مدني (در‌خصوص عدم مواظبت والدين از كودك) 11/8/1376 14/8/1376
13 قانون تعيين مدت اعتبار گواهي عدم امكان سازش 11/8/1376 28/8/1376
14 قانون اصلاح تبصره «1» قانون استخدام جانبازان، اسرا و افراد خانواده‌هاي شهدا، جانبازان از كار‌افتاده، اسرا و مفقودالاثرهاي انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي و همچنين افرادي كه حداقل 9 ماه متوالي يا يك‌ سال متناوب داوطلبانه در جبهه خدمت نموده‌اند (مصوب 1367) 30/9/1376 3/10/1376
15 قانون الزام به پذيرش افراد واجد شرايط استفاده از سهميه ايثارگران در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي كشور 18/1/1377 9/2/1377
16 قانون اصلاح قانون اصلاح فصل سوم قانون گذرنامه 20/2/1377 30/2/1377
17 قانون الحاق يك بند و يك تبصره به ماده (6) قانون مطبوعات 21/5/1377 25/5/1377
18 قانون اصلاح قانون معافيت يك نفر از فرزندان خانواده‌هاي شهدا، معلولان، اسرا، مفقودالاثرها از خدمت نظام وظيفه عمومي مصوب 1366 29/6/1377 12/7/1377
19 قانون انطباق امور اداري و فني مؤسسات پزشكي با موازين شرع مقدس 10/8/1377 20/8/1377
20 قانون اصلاح ماده (20) قانون مقررات استخدامي نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران مصوب 27/4/1374 و تبصره آن 1/9/1377 4/9/1377
21 قانون تعميم قوانين مربوط به همسران و فرزندان آزادگان 14/10/1378 21/10/1378
22 قانون اصلاح پاره‌اي از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگي بانوان شاغل، خانواده‌ها و ساير كاركنان 13/2/1379 در مهلت مقرر نظر شوراي نگهبان واصل نگرديد
23 قانون الحاق يك تبصره به ماده (44) قانون خدمت وظيفه عمومي 1/3/1379 11/3/1379
24 قانون اصلاح ماده (1184) قانون مدني 1/3/1379 4/3/1379

دوره ششم مجلس شوراي اسلامي

در ششمين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي (1379-1383) تعداد نمايندگان زن 13 نفر بود كه اين تعداد نسبت به كل نمايندگان مجلس، 5/6 درصد و بالاترين سطح تحصيلات دكترا و پايين‌ترين آن ليسانس بوده است. در اين دوره 20 قانون در مورد زنان و خانواده و كودكان (جدول 6) به تصويب رسيد.

ـ قانون الحاق ماده (7) و تبصره آن به قانون نقل و انتقال دوره‌اي قضات.

در اين قانون بانوان متأهل دارنده پايه قضايي مي‌توانند در محل اقامت دائمي همسرانشان به خدمت اشتغال يابند.

ـ قانون اصلاح ماده (3) قانون اعزام دانشجو به خارج از كشورمصوب 1364.

به‌موجب اين مصوبه اعزام دانشجوي دختر مجرد براي تحصيل در مقاطع بالاتر از ليسانس كه رشته آنان مورد نياز كشور باشد و ادامه تحصيل در آن رشته در داخل ممكن نباشد، مجاز شمرده شد. پيش از اين، تنها دانشجويان مرد و دانشجويان زن متأهل، آن هم با همراهي همسر، مي‌توانستند به خارج از كشور اعزام شوند.

ـ قانون اصلاح موادي از قانون مدني (1169) قانون مدني (حضانت).

به‌موجب اين قانون، مادران براي حضانت طفل خود تا سن 7 سالگي اعم از پسر و دختر، نسبت به پدر اولويت دارد.

ـ قانون الحاق تبصره «3» به ماده (3) قانون ترويج تغذيه با شير مادران در دوران شير‌دهي.

مرخصي زايمان براي وضع حمل دوقلو 5 ماه و براي وضع حمل سه قلو و بيشتر يك‌سال با استفاده از حقوق و فوق‌العاده تعيين گرديد.

 

جدول 6. مجلس ششم

رديف عنوان قانون تاريخ تصويب

مجلس

تاريخ تأييد

شوراي نگهبان

1 قانون الحاق يك‌تبصره‌به‌ماده(1130)قانون‌مدني(مصاديق‌عسروحرج) 3/7/1379 29/4/1381
2 قانون اصلاح ماده (1041) قانون مدني موضوع ماده (24) قانون اصلاح موادي از قانون مدني مصوب 1370 (سن عقد نكاح) 27/9/1379 مصوب مجمع تشخيص مصلحت نظام
3 قانون معافيت زنان از پرداخت نيم‌عشر ماليات بر مهريه 26/11/1379 26/11/1379
4 قانون الحاق ماده(7)و تبصره آن به قانون نقل و انتقال دوره‌اي قضات(بانوان متأهل دارنده پايه قضايي مي‌توانند در محل اقامت همسرانشان به خدمت اشتغال يابند) 2/12/1379 10/12/1379
5 قانون اصلاح ماده (3) قانون اعزام دانشجو به خارج از كشورمصوب 1364 (شرط تأهل براي دختران حذف‌شد) 14/12/1379 17/12/1379
6 قانون استفساريه قانون الحاق يك تبصره به قانون استخدام جانبازان، اسرا و افراد خانواده شهدا،جانبازان از كارافتاده، اسرا و مفقودالاثرهاي انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي و همچنين افرادي كه حداقل 9 ماه متوالي يا يك‌ سال متناوب داوطلبانه در جبهه خدمت كرده‌اند(مصوب 7/9/1375) 19/1/1380 29/1/1380
7 قانون اصلاح ماده (9) قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت(مستخدمان زن شاغل،بازنشسته،وظيفه‌بگير كه متكفل مخارج فرزندان خود هستند از كمك هزينه عائله‌مندي برخوردار مي‌شوند) 22/1/1380 29/1/1380
8 قانون اصلاح ماده (58) قانون استخدامي وزارت اطلاعات و الحاق دو تبصره به آن( بازنشستگي مستخدمان زن) 22/1/1380 29/1/1380
9 قانون الزام بانك‌ها به پرداخت تسهيلات به وراث جانبازان و آزادگان متوفي(اين تسهيلات به همسران يا قيم قانوني فرزندان اعطا مي‌شود) 22/1/1380 نظرشوراي‌نگهبان ‌در مهلت ‌مقرر ‌موضوع ‌اصل‌94 ‌قانون ‌اساسي واصل‌ نگرديد
10 قانون تسهيلات استخدامي ويژه فرزندان شاهد 22/3/1380 30/3/1380
11 قانون پذيرش اصلاحيه كنوانسيون حقوق كودك 19/4/1380  
12 قانون تصويب كنوانسيون ممنوعيت و اقدام فوري براي محو بدترين اشكال كار كودك و توصيه‌نامه مكمل آن 8/8/1380 23/8/1380
13 قانون الحاق تبصره «3» به ماده (3) قانون ترويج تغذيه با شير مادران در دوران شير‌دهي(افزايش مرخصي زايمان براي وضع حمل دوقلو و بيشتر) 22/12/1380 28/12/1380
14 قانون اصلاح موادي از قانون مدني(1107)، (1110)، (1133)(نفقه و اصلاح حق طلاق و توسعه نفقه، نفقه ايام عده وفات) 19/8/1381 4/9/1381
15 قانون حمايت از كودكان و نوجوانان(حمايت از افراد زير 18سال) 25/9/1381 11/10/1381
16 قانون اصلاح قانون برقراري حقوق وظيفه و مستمري نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و عائله تحت تكفل آنان در مقابل حوادث و سوانح ناشي از مسئوليت‌هاي خطير نمايندگي مصوب 1365 8/10/1381 18/10/1381
17 قانون موافقت‌نامه همكاري در زمينه فعاليت زنان و خانواده بين جمهوري اسلامي ايران و جمهوري تونس (اهميت نقش زنان و خانواده) 23/2/1382 7/3/1382
18 قانون نحوه اهداي جنين به زوجين نابارور

 

29/4/1382 8/5/1382
19 قانون اصلاح موادي از قانون مدني (1169) قانون مدني (حضانت) 6/5/1381 8/9/1382
20 قانون جامع حمايت از حقوق معلولان(ماده (6)ـ فرزندان معلول، همسراني که زن ناتوان و معلول خود را سرپرستي مي‌نمايند) 16/2/1383  

دوره هفتم مجلس شوراي اسلامي

هفتمين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي (1383-1387) تعداد نمايندگان زن 13 نفر بود كه اين تعداد نسبت به كل نمايندگان مجلس، 5/6 درصد و بالاترين سطح تحصيلات دكترا و پايين‌ترين آن ديپلم بوده است. در اين دوره 16 قانون در مورد زنان و خانواده و كودكان (جدول 7) به تصويب رسيد.

ـ قانون سقط درماني.

سقط درماني با تشخيص سه پزشك متخصص و تأييد پزشكي قانوني مبني‌بر بيماري جنين كه پس از ولادت به‌علت عقب‌ماندگي يا ناقص‌الخلقه بودن موجب حرج مادر است و يا بيماري مادر كه با تهديد جاني مادر توأم باشد قبل از حلول روح(چهار ماه)با رضايت زن مجاز است و مجازات و مسئوليتي متوجه پزشك مباشر نخواهد بود.

ـ قانون تعيين تكليف فرزندان حاصل از ازدواج زنان ايراني با مردان خارجي.

فرزندان حاصل از ازدواج زنان ايراني با مردان خارجي که در ايران متولد شده يا حداکثر تا يک‌سال پس از تصويب اين قانون در ايران متولد مي‌شوند بعد از رسيدن به سن هجده سال تمام مي‌توانند تقاضاي تابعيت ايراني نمايند.

ـ قانون سامان‌دهي مد و لباس.

به‌منظور حفظ و تقويت فرهنگ و هويت ايراني ـ اسلامي،ارج نهادن، تثبيت و ترويج الگوهاي پوشش ملي، هدايت بازار توليد و عرضه البسه و پوشاك براساس طرح‌ها و الگوهاي داخلي و نياز در جهت ترغيب عموم مردم به پرهيز از انتخاب و مصرف الگوهاي بيگانه و غير‌مأنوس با فرهنگ و هويت ايراني، اين قانون به تصويب رسيد.

ـ قانون حمايت از حقوق و مسئوليت‌هاي زنان در عرصه‌هاي داخلي و بين‌المللي.

طبق اين قانون دولت موظف است در راستاي تحقق اصول بيستم (20) و بيست‌ويكم (21) قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و سند چشم‌انداز بيست‌ساله جمهوري اسلامي ايران، زمينه‌هاي تبيين و تحقق عملي حقوق و مسئوليت‌هاي زنان در عرصه‌هاي داخلي و بين‌المللي را براساس سند مرجع (منشور حقوق و مسئوليت‌هاي زنان در نظام جمهوري اسلامي ايران مصوب 31/3/1383 شوراي عالي انقلاب فرهنگي) فراهم نمايد.

ـ قانون اصلاح ماده (3) قانون ترويج تغذيه با شير مادران در دوران شيردهي مصوب 1374.

مرخصي ‌زايمان تا سه ‌فرزند از4ماه به 6 ماه افزايش يافت.همچنين مرخصي ساعتي (ساعات شيردهي بدون کسر از مرخصي استحقاقي) به 24 ماه افزايش‌يافته است.

 

 

 

جدول 7. مجلس هفتم

رديف عنوان قانون تاريخ تصويب

مجلس

تاريخ تأييد

شوراي نگهبان

1 قانون مبارزه با قاچاق انسان (به‌خصوص قاچاق زنان و كودكان) 28/4/1383 نظرشوراي‌نگهبان‌ در مهلت ‌مقرر ‌موضوع ‌اصل‌94 ‌قانون ‌اساسي ‌واصل‌ نگرديد
2 قانون الحاق يك تبصره به ماده (60) اصلاحي قانون برنامه سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران (براي تأمين معيشت زنان و كودكان بي‌سرپرست) 8/9/1383 2/10/1383
3 قانون استفساريه تبصره ذيل ماده (1082) قانون مدني (ملاك محاسبه مهريه به نرخ روز) 27/2/1384 4/3/1384
4 قانون سقط درماني (بيماري جنين يا تهديد جان مادر) 10/3/1384 25/3/1384
5 قانون الحاق يك تبصره به ماده (99) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران (خانواده معظم شهدا، جانبازان و آزادگان) 27/7/1384 11/8/1384
6 قانون تسهيلات ازدواج جوانان (آسان نمودن ازدواج) 27/9/1384 7/10/1384
7 قانون اصلاح قانون افزايش مستمري والدين شهدا 5/11/1384 12/11/1384
8 قانون تعيين تكليف فرزندان حاصل از ازدواج زنان ايراني با مردان خارجي 2/7/1385 12/7/1385
9 قانون اصلاح ماده(9) قانون اصلاح پاره‌اي از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگي بانوان شاغل، خانوارها و ساير كاركنان مصوب 1379 30/8/1385 8/9/1385
10 قانون سامان‌دهي مد و لباس (حفظ و تقويت فرهنگ و هويت ايراني ـ اسلامي براي زنان و مردان) 12/10/1385 20/10/1385
11 قانون حمايت از حقوق و مسئوليت‌هاي زنان در عرصه‌هاي داخلي و بين‌المللي 15/11/1385 18/11/1385
12 قانون اعاده بودجه خدماتي زنان سرپرست خانوار و معلولان به بهزيستي كشور 5/4/1386 13/4/1386
13 قانون اصلاح ماده (3) قانون ترويج تغذيه با شير مادران در دوران شيردهي مصوب 1374(افزايش مرخصي زايمان) 6/4/1386 11/4/1386
14 قانون الحاق دولت جمهوري اسلامي ايران به پروتكل اختياري كنوانسيون حقوق كودك در‌خصوص فروش، فحشا و هرزه‌نگاري كودكان(مصوب 4/3/1379برابر با 25مه 2000مجمع عمومي سازمان ملل متحد) 9/5/1386 17/5/1386
15 قانون اصلاح بند «م» تبصره «2» قانون بودجه سال 1386 كل كشور(تسهيلاتي براي خانواده زندانيان تصادفات غير‌عمدي) 7/9/1386 نظرشوراي‌نگهبان ‌در مهلت ‌مقرر موضوع ‌اصل‌94 ‌قانون ‌اساسي ‌واصل‌ نگرديد
16 طرح اصلاح تبصره «3» بند«3» ماده(80) قانون تأمين اجتماعي اصلاحي مصوب 1376(در‌صورت فوت بيمه شده‌اي كه بين ده تا بيست سال سابقه پرداخت حق بيمه داشته باشد به بازماندگان وي به نسبت سنوات پرداخت مي‌شود) 22/3/1386 20/11/1386

مأخذ: سايت خانه ملت، سايت www.lawmajlis.ir،اداره كل قوانين مجلس شوراي اسلامي.

شناسنامه گزارش   شماره مسلسل:9575
عنوان گزارش:قوانين مربوط به زنان، خانواده و كودكان طي سه دهه انقلاب در مجلس شوراي اسلامي

 

 

نام دفتر:مطالعات فرهنگي (گروه زنان و خانواده)

تهيه و تدوين:شهناز رجبي

ناظر علمي:ـــــ

متقاضي: طيبه صفايي (عضو كميسيون آموزش و تحقيقات)

ويراستار تخصصي: ـــــ

ويراستار ادبي: ـــــ

 

 

واژه‌هاي كليدي و معادل انگليسي آنها:

1. قانون (Laws)

2. جمهوري اسلامي (Islamic Revelation)

3. خانواده (Family)

 

 

تاريخ انتشار: 19/12/1387

 

آدرس موسسه حقوقی و داوری هانیه اخوان کاظمی

موسسه حقوقی اخوان در محدوده خیابان قطریه - خیابان اندرزگو میباشد . جهت هماهنگی با ما تماس بگیرید
  • آیا بیت کوین در ایران قانونی است؟

    بیت کوین در ایران به صورت رسمی هنوز قانونی نیست اما استفاده از بیت کوین در کشور جرم هم نیست. قوه قضاییه به عنوان عالی‌ترین نهاد قانونی کشور، پیگیری و نظارت بر اجرای قانون را بر عهده دارد. بنابر فرایند [ادامه مطلب]

  • نوبت دهی دکتر اخوان

    جهت دریافت نوبت برای مشاوره حقوقی و بررسی و راهکار یابی و تشریح روند حقوقی و اداری و قضایی مشکلات خود از طریق تماس یا ارسال پیامک تقاضای خود را ارسال کنید در در محیطی آرام و کارشناسی شده بتوانیم [ادامه مطلب]

Be the first to comment

Leave a Reply

ایمیل شما نمایش داده نخواهد شد


*



The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.