مساوات در بذل محبت

از نکات قابل توجهی که در میان فرزندان وجود دارد رعایت مساوات و عدالت در رفتار با آنان می باشد. این مسئله در مورد نیارهای معنوی و عاطفی فرزندان بیشتر جلوه گر است، والدین شایسته است در ابراز محبت در ظاهر مساوات را رعایت کنند، گر چه در باطن بنا به علت های مختلف یکی از فرزندان را بیشتر از دیگری دوست داشته باشند. امام باقر علیه السلام می فرماید:

«به خدا قسم، رفتار من با بعضی از فرزندانم از روی تکلف و بی میلی است. او را روی زانوی خود می نشانم، محبت بسیار می کنم، از وی شکرگزاری و قدردانی می نمایم، با آن که این همه احترام و محبت شایسته فرزند دیگر من است. به این تکلف تن می دهم تا آن که فرزند شایسته ام از خطر آنان مصون باشد، تا آنان رفتاری را که برادران یوسف، با او انجام دادند، مرتکب نشوند، خداوند سوره یوسف را نفرستاد مگر به عنوان نمونه و مثال، که بعضی از ما نسبت به بعضی دیگر حسد نورزیم، چنان که برادران یوسف به او حسد کرده و ستم نمودند.»^[۱] پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «در میان فرزندان خود عدالت را رعایت کنید، چنان که خودتان دوست دارید در نیکی و احسان برایتان مساوات و عدالت رعایت شود.^[۲] و هم چنین آن حضرت مردی را به همراه دو فرزندش مشاهده کرد، آن مرد در حضور پیامبر صلی الله علیه و آله یکی از آن ها را بوسید و دیگری را نبوسید، پیامبر صلی الله علیه و آله به او فرمود: چرا عدالت را رعایت نکردی؟!^[۳]

البته گاهی بنا بر عللی می توان برخی از فرزندان را از نظر مالی برتری داد. مثلًا اگر برخی فرزندان وی صغیر و ناتوان بوده و هیچ گونه پشتوانه مالی نداشته باشد، می تواند نسبت به آنان بخشش زیادتر و یا سهم الارث بیشتری در نظر بگیرد. در همین زمینه گفتاری حکیمانه از امام رضا علیه السلام نقل شده است: سعد اشعری قمی می گوید: از امام هشتم علیه السلام پرسیدم: شخصی می خواهد بعضی از فرزندانش را از نظر مالی مقدم کرده و امتیازی بدهد؟ امام علیه السلام فرمود: بلی، عیبی ندارد.

امام صادق علیه السلام همین کار را نسبت به فرزندش محمد کرده و به او تفضل نمود و مقداری مال بخشید. و هم چنین حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام به فرزندش احمد، بخشش بیشتری در نظر گرفت [و چون او کوچک بود] من سهم او را برایش حفظ کردم. سعد پرسید: فدایت شوم، مردی دختران خود را بیشتر از فرزندان پسر خود دوست دارد، آیا باز هم می تواند به دختران برتری دهد؟ فرمود: دختر و پسر طبق قانون الهی ارث می برند.^[۴]

پی نوشت ها

[۱] تفسیر نور الثقلین، ج ۲، ص ۴۰۸٫ مستدرک الوسائل، ج ۱۵، ۱۷۲٫

[۲] مکارم ‏الأخلاق، ص ۲۲۰٫

[۳] أنه نظر إلى رجل له ابنان فقبّل أحدهما و ترک الآخر فقال النبى صلى الله علیه و آله فهلّا ساویت بینهما.( همان مدرک.)

[۴] الکافى، ج ۶، ص ۵۱٫