ورود دیرهنگام بانک مرکزی به بازار ارز

  پیش از این نیز سخنگوی دولت در نشست خبری روز سه شنبه خود با خبرنگاران از برنامه های جدید بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز خبر داده بود.  بر این اساس بازار ارز روز پنج شنبه به این پیشنهادات واکنش نشان داد و قیمت دلار به محدوده ۴ هزار و ۷۰۰ تومان بازگشت.  هرچند هر گونه اقدامی برای کاهش التهابات ارز در بازار از اهمیت زیادی برخوردار است، اما ورود دیرهنگام بانک مرکزی به مدیریت بازار ارز مساله ای است که انتقادات زیادی به همراه داشته است. پیش از این برخی کارشناسان دلیل افزایش نرخ ارز را اقدامی از طرف دولت برای جبران کسری بودجه و افزایش درآمدزایی اعلام کرده بودند. موضوعی که با تکذیب مسئولان رو به رو شده بود. رئیس جمهور، سخنگوی دولت، رئیس کل بانک مرکزی  و معاون اقتصادی رئیس جمهوری از مسئولانی بودند که افزایش نرخ تعمدی دلار را تکذیب کرده بودند. محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رئیس جمهوری با بیان اینکه افزایش نرخ دلار باعث تورم در اقتصاد کشور می شود گفته بود: با توجه به تاکید دولت بر مساله کنترل نرخ تورم و تثبیت نرخ دلار در واقع این فرضیه موضوعیتی ندارد؛ چرا که گرانی دلار دستاوردهای ضد تورمی دولت را از بین می برد.  در این شرایط برخی کارشناسان معتقدند  ورود بانک مرکزی به مدیریت بازار ارز با تعلل همراه بوده است. آنها با اشاره به سوابق اظهارات رئیس کل بانک مرکزی در خصوص اینکه قصد مداخله به بازار ارز را نداریم معتقدند ورود بانک مرکزی به التهابات بازار ارز با نوعی ملاحظات همراه بوده است. ملاحظاتی که به گفته آنها اثرات مخربی بر اقتصاد کشور داشته است.  محسن جلال پور، عضو سابق اتاق بازرگانی با اشاره به افزایش نوسانات بازار ارز در  چند ماه گذشته و با بیان اینکه افزایش نقدینگی هم به این مساله دامن زد از ورود دیرهنگام به مدیریت بازار ارز انتقاد کرد و گفت: « برخی به امید خروج بخشی از تقاضا در ابتدای زمستان، دست روی دست گذاشتند، با این آرزو که عرضه دلار، نوش‌داروی بازار باشد.»

انتشار اوراق برای مدیریت بازار ارز
انتشار  گواهی سپرده ریالی یکی از تصمیمات بانک مرکزی است. بر این اساس به شبکه بانکی کشور اجازه داده می شود از امروز ۲۸ بهمن ماه  به  مدت دو هفته نسبت به انتشار گواهی سپرده ریالی با نرخ ۲۰ درصد اقدام کند. اوراق مزبور با سررسید یک سال منتشر خواهند شد و نرخ بازخرید قبل از موعد آن ۱۴ درصد خواهد بود. یکی دیگر از برنامه های بانک مرکزی انتشار گواهی سپرده ریالی مبتنی بر ارز است. بر این اساس به شبکه بانکی کشور اجازه داده می شود گواهی سپرده ریالی ارز بنیان با سررسیدهای ۱ و ۲  ساله منتشر کند. نرخ ریال مورد محاسبه در زمان افتتاح گواهی سپرده متوسط یک ماه قبل سامانه سنا خواهد بود و نرخ سود برای سررسیدهای یاد شده به ترتیب ۴ و ۴.۵ درصد خواهد بود و در سررسید، ارز یا معادل ریالی آن به نرخ متوسط یک هفته قبل سامانه سنا به دارنده اوراق پرداخت خواهد شد. در صورت بازخرید این اوراق قبل از سررسید، سود سپرده کوتاه مدت ریالی (۱۰ درصد) به دارنده اوراق پرداخت خواهد شد.

پیش فروش سکه بهارآزادی
در تصمیم دیگر بانک مرکزی و در شرایط جدید متقاضیان می‌توانند سکه را براساس قیمت قطعی پیش خرید کنند؛ به گونه‌ای که سکه تمام بهار آزادی با قیمت یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان برای سررسید شش ماهه و همچنین یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان برای سررسید یک ساله خواهد بود. در این حالت در زمان سررسید هرچه اختلاف بین قیمت بازار و نرخ‌های کنونی  باشد، سود خریدار است. اکنون با توجه به اینکه قیمت سکه بالای یک میلیون و ۶٠٠ هزار تومان است خریدار از هم اکنون حداقل ٣٠٠ هزار تومان سود می‌برد و این در حالی است که پیش بینی ها نشان از رشد قیمت سکه تا سال آینده بیش از نرخ های موجود دارد؛ بنابراین سودی بالاتر از آنچه که در شرایط قبلی برای پیش فروش تعیین شده بود می تواند  نصیب خریدار شود. در پیش فروش قبلی که حدود دو هفته پیش در بانک ملی شروع شده قیمت‌ها قطعی نبود؛ یعنی خریدار در زمان ثبت نام یک میلیون تومان پرداخت می‌کند و در سررسید شش ماهه و یک ساله سکه را تحویل می‌گیرد؛ به طوری‌که در ۶ ماهه، چهار درصد و یک ساله، ۹ درصد تخفیف براساس قیمت تحویل به خریدار تعلق می‌گیرد و خربدار باید اختلاف قیمت سکه از یک میلیون تومانی که در زمان ثبت نام پرداخت کرده را به بانک بپردازد و تسویه بر اساس نرخ روز انجام شود. شرایط جدید پیش فروش سکه که با قیمت‌های قطعی  و در بسته سیاست ارزی تعیین شده به طور همزمان با پیش فروش قبلی که قیمت قطعی نداشت از فردا در بانک ملی آغاز می‌شود و تا اطلاع ثانوی ادامه دارد. همزمان با دو حالت پیش فروش، حراج سکه هم که از دو ماه پیش در بانک کارگشایی شروع شده بود همچنان ادامه خواهد داشت.

راه اندازی سامانه جدید ارزی
رئیس کل بانک مرکزی از راه‌اندازی سامانه جدید ارزی  خبر داد و گفت: «این سامانه از روز شنبه ۲۸ بهمن ۱۳۹۶ به صورت آزمایشی شروع به کار خواهد کرد. با استفاده از این سامانه خریداران و فروشندگان ارز متناسب با نیازهای خود نسبت به انجام عملیات ارزی در محیط الکترونیک اقدام می‌کنند.» ولی الله سیف در نشست خود با مدیران عامل و اعضای هیئت مدیره بانک ها با بیان اینکه به تدریج صرافی ها و سایر بازیگران بازار ارز به سامانه جدید ارزی متصل خواهند شد گفت: «این سامانه امکان کنترل و مدیریت بازار ارز برای سیاستگذار و امکان فعالیت شفاف را برای متقاضیان ارز فراهم می‌کند.«
رئیس کل بانک مرکزی با تشریح هماهنگی و انسجام قوا برای بازگرداندن ثبات به بازار ارز گفت: «با همکاری و هماهنگی بین قوه قضائیه، نیروی انتظامی، سازمان امور مالیاتی و سایر دستگاه های ذیربط نسبت به شناسایی سفته بازان و سوداگران بازار ارز اقدامات جدی انجام شد و بخش آثار التهابی از سوی سوداگران متوقف شده است و به هیچ وجه در آینده اجازه شکل گیری مجدد اینگونه فعالیت‌ها داده نخواهد شد. » همزمان با این اقدامات یک مسوول ارشد صنعت پتروشیمی نیز گفت: «قیمت ارز آزاد را در هفته های پایانی امسال با عرضه گسترده ارز مربوط به صادرات محصولات پتروشیمی پایین می آوریم.»