ترویج سبک زندگی غربی؛ فروپاشی بنیان خانواده

پروانه خالوندی، جامعه‌شناس، محقق و پژوهشگر مسائل اجتماعی، در گفت‌‌وگو با کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ، از تأثیر مهم رسانه بر ترویج سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی گفت: هر وسیله‌ای که بتواند یک پیامی را به مخاطب برساند، مانند تلوزیون، ماهواره، روزنامه و … رسانه محسوب می‌شود و در جامعه تأثیرگذار است.
وی افزود: در ادوار مختلف این تأثیرگذاری متفاوت بوده است؛ از دوران قاجار که رسانه‌ روزنامه فراگیر شد، مردم هم دچار تفاوت شدند.
این محقق در معرفی سبک زندگی گفت: سبک زندگی یعنی اینکه نسبت به شرایط زمانی، چطور می‌توان ارزش‌های دینی خود را زنده نگه داریم، وقتی که در کشور اسلامی ایران خانواده و ارزش‌های دینی مهم‌ترین مؤلفه است، قطعا کشورهای غربی برای رسیدن به اهداف خود به فکر براندازی این ارزش‌ها در بنیان خانواده هستند و مهم‌ترین ابزار آن‌ها رسانه‌ دیداری است چون به خوبی دانسته‌اند که رسانه به عنوان یک مورد از ابزار قدرت، مهم‌ترین نقش را برای رساندن پیام دارد.
خالوندی در ادامه گفت: رسانه‌های غربی هم در حال حاضر تولید و ترویج سبک زندگی غربی را در برنامه‌ خود دارند؛ در این نوع از سبک زندگی، مؤلفه‌های ارزش خانواده، نقش خود را از دست داده‌اند و اعضای خانواده، هر یک به‌صورت جداگانه دارای فضا و حریم خصوصی هستند؛ این در صورتی است که در سبک زندگی اسلامی ایرانی، روابط اعضای خانواده مبتنی بر تعامل، همفکری و عقلانیت استوار است و همچنین کلمات مرد سالاری، زن سالاری، فرزند سالاری در سبک زندگی ایرانی اسلامی برچیده شده است.
این جامعه‌شناس در پاسخ به این سؤال که یکی از کارکردهای رسانه، ایجاد نیاز در مخاطب و پاسخ به این نیازها است، گفت: در این راستا رسانه‌ ملی به عنوان یک ابزار، مهم‌ترین نقش را در رابطه با نیاز و پاسخ به آن‌ها دارد؛ سریال‌ها و برنامه‌هایی که با نظر کارشناسی باشد، بهترین تأثیر را در مخاطب خواهد داشت؛ رسانه‌ ملی می‌تواند باهمکاری کارشناسان مذهبی و خانواده، صادرکننده‌ فرهنگ غنی جامعه‌ اسلامی ایرانی باشد.
وی در ادامه افزود: در دین مبین اسلام برای هر یک از اعضای خانواده دستورالعملی تعریف شده است که متأسفانه به روز نشده است و همکاری بین کارشناسان دینی و برنامه‌سازان رسانه‌‌ ملی در راستای تولید برنامه‌هایی با استفاده از آیات و روایات بسیار ضعیف وکمرنگ بوده است.
این پژوهشگر در ادامه گفت: در دین اسلام، برای زن جایگاه ارزشی بالایی قرار داده شده است ولی در رسانه‌ تصویری به‌خصوص در سینما از دید تجاری به این جایگاه توجه می‌شود و از آنجایی که کارگردانان بیشتر به فکر فروش فیلم خود بوده‌اند، کمتر به معرفی الگوها و ارزش‌ها پرداخته‌اند؛ این در شرایطی است که اغلب موارد، نقش‌های بازی شده غیر واقعی است و در یک مقایسه‌ اجمالی، اکثرا در سریال‌هایی که نشان از جوانب زندگی اسلامی دارند؛ نقش زن و خانواده از عوامل امنیت، ثبات و ستایش روحیه‌ ایثار در خانواده و حفظ کرامت انسانی است.
وی تصریح کرد: در حوزه برنامه‌سازی، فیلنامه‌نویس، تهیه‌کننده و کارگردان‌های موفق که با شناخت بر سبک زندگی اسلامی ایرانی عملکرد خوبی را ارائه داده‌اند وجود دارند اما متأسفانه کارشناسان مذهبی و خانواده‌ها بعد از اتمام اکران و پخش برنامه، بازخورد خوبی ندارند؛ در صورتی که برنامه‌سازان می‌توانند با انجام بررسی و تحقیقات‌ از جامعه و دریافت نظرات کارشناسان اجتماعی و مذهبی قبل از تولید برنامه، محصولی موفق که برگرفته از واقعیت‌های جامعه باشد و مشکلات یک قشر خاص را بازگو نکند ارائه کنند.
این محقق ادامه داد: در هر دینی، آداب آن دین سبک زندگی جامعه را می‌سازد، دین مبین اسلام، بنا به کامل بودن، هیچ تاریخ انقضایی ندارد، متأسفانه در اغلب سریال‌ها و فیلم‌ها به نشان دادن ظواهر سبک زندگی اسلامی ایران اکتفا شده است و نظر به اینکه در تصوراتی که جوانان با شنیدن سبک زندگی اسلامی ایرانی دارند، نشان دادن یک زندگی ساده و معمولی و عدم استفاده از تکنولوژی و مبلمان و … است در صورتی که در دین اسلام استفاده از تمام امکانات به دور از اسراف و تجمل‌گرایی توصیه شده است.
خالوندی تصریح کرد: در نظریه‌های جامعه‌شناسی‌، خانواده‌هایی موفق هستند که روابط دموکراتیک دارند و در خانواده‌ اسلامی ایرانی این اصل بنا به دستور صریح قرآن که خانواده را به مشورت امر کرده است، رعایت می‌شود.
وی افزود: اگر چه در ارائه‌ سبک زندگی اسلامی ایرانی هنوز به مقصد منظور نرسیده‌ایم اما مؤلفه‌های سبک زندگی اسلامی ایرانی رعایت می‌شود؛ از ویژگی‌های خانواده‌های اسلامی که الگو از اسلام پذیرفته‌اند، می‌توان به داشتن تعامل و همکاری بین اعضای خانواده، برقراری روابط بر پایه‌‌ احترام و محبت و تلاش به رسیدن رشد عقلانی و همچنین حرکت به سوی کمال اشاره کرد.
در جمع‌بندی این گفت‌وگو به این نتیجه می‌رسیم که شرط پایداری دین اسلام، استمرار اعضای خانواده در داشتن روابط محبت‌آمیز و تعامل با یکدیگر است و همچنین فعالان عرصه رسانه، با تعهد و استفاده از آیات قرآن و روایات و همچنین استفاده از نظریات کارشناسان مذهبی و مشاوران خانواده فعالیت خود را انجام دهند؛ می‌توانند منجر به رواج و توسعه‌ و صدور فرهنگ اجتماعی ـ قرآنی به تمام کشورها شوند.
بهاره حاتم‌زاده

حمایت